-
1 καλός
καλός, ή, όν, [dialect] Aeol. [full] κάλος (v. infr.), α, ον, [dialect] Boeot. [full] καλϝός Schwyzer 538 (vi B. C.):—A beautiful, of outward form, freq. of persons,κάλλιστος ἀνὴρ ὑπὸ Ἴλιον ἦλθεν Il.2.673
: in Hom. usu. in the phraseκ. τε μέγας τε Il.21.108
, al.; μέγας καὶ κ. Od.9.513;καλή τε μεγάλη τε 13.289
, 15.418; καλὸς δέμας beautiful of form, 17.307;κ. ἰδέᾳ Pi.O.10
(11). 103;εἶδος κάλλιστος X.Cyr.1.2.1
;κ. τὸ σῶμα Id.Mem.2.6.30
;τὰς ὄψεις Theopomp.Hist.195
; Χορῷ καλή beauteous in the dance, Il. 16.180: c. inf.,καλλίονες καὶ μείζονες εἰσοράασθαι Od.10.396
; ἐσορᾶν κ. Pi.O.8.19: freq. of parts of the body, fair, shapely, κ. πρόσωπα, ὅμματα, παρήϊα, σφυρά, Il.19.285, 23.66, Od.19.208, Il.4.147;Χρώς 5.354
, al.; of clothes, εἵματα, φάρεα, Χιτών, Χλαῖνα, πέδιλα, Od.6.111, 24.277, Il.2.43, Od.10.365, 1.96; ; of arms and armour, κνημῖδες, ἀσπίς, σάκος, κόρυς, φάσγανα, ἔντεα, 3.331, 11.33, 22.314, 18.612, 15.713, Od.19.18; of buildings, manufactured articles, etc.,αὐλὴ κ. τε μεγάλη τε 14.7
; κ. δώματα, τεῖχος, πόλιες, 3.387, Il.21.447, 18.491; ἄμαξα, τράπεζα, θρόνος, 24.267, 11.629, Od.1.131; also τέμενος, ἀγρός, Il.12.314, Od.24.206; so after Hom.,Λύδιον κ. ἔργον Sapph.19
, etc.; ἐέρσα κ. ead.Supp.25.12.2 in [dialect] Att. added to a name in token of love or admiration, as Ἀρίσημος κ. IG12.921, etc.; ἐν τοῖσι τοίχοις ἔγραφ' Ἀθηναῖοι καλοί" Ar. Ach. 144, cf.V.98; Ἀλκιβιάδης ὁ καλός, Σαπφὼ ἡ καλή, Pl.Alc.1.113b, Phdr. 235c.c Καλοί, οἱ, divinities worshipped in childbirth, IG5(1).1445 (Messene, ii B. C.).3 τὸ καλόν beauty, Sapph.79, E.IA21 (anap.), etc.; τὰ καλά the proprieties or elegancies of life, Hdt.1.8, 207;ἁπάντων καλῶν ἄμμορος Pi.O.1.84
;αἱ τέχναι ἃς πηγάς φασι τῶν κ. εἶναι X.Cyr.7.2.13
.II with ref. to use, good, of fine quality,κ. λιμήν Od.6.263
; Βορέῃ ἀνέμῳ.. καλῷ fair, 14.253, 299; κ. ἀργύριον, opp. κίβδηλον, genuine silver, X.Mem.3.1.9; opp. ἀποτετριμμένον, good silver currency, PCair.Zen.21.33 (iii B. C.);ἐλαῖαι PHib. 1.49.12
(iii B. C.);γῆ Ev.Luc.8.15
;κ. οἶνος PFay.133.8
(iv A. D.);στρατόπεδον κάλλιστον Th.5.60
;ἀνταπεδώκατε πονηρὰ ἀντὶ καλῶν LXX Ge. 44.4
;κ. ἐς στρατιάν X.Cyr.3.3.6
; , Grg. 474d, etc.: c. inf.,λόφος κάλλιστος τρέχειν X.An.4.8.26
; ἐν καλῷ [ τόπῳ] in a good place, καθίζεσθαι, ὁρμεῖν, Ar.Th. 292, X.HG2.1.25; ἐν καλῷ μὲν τοῦ κόλπου καὶ τῶν πόλεων, ἐν κ. δὲ τοῦ τὴν Χώραν βλάπτειν, ib.6.2.9; ἐν καλῷ under favourable circumstances, Th.5.59.60; ἐν κ. (sc. Χρόνῳ ) in good time, in season, E.IA 1106; ἐν οὐ κ. Id.Or. 579; ἐν καλῷ [ ἐστι] c. inf., S.El. 384 (so καλόν ἐστι c. inf., Id.Ph. 1155 (lyr.), Ar. Pax 278, Th.8.2);ἐς καλόν S.OT78
, Pl.Men. 89e, Smp. 174e; τί γὰρ ἐμοὶ ζῆν καλόν; what is the good of life to me? Ph.2.594; καλῇ πίστει, = Lat.bona fide, PTeb.418.14 (iii A. D.).2 of sacrifices, auspicious, ; ;ἱερά Th.4.92
;τὸ τέλος κ. τῆς ἐξόδου X.An.5.2.9
;κ. τὰ ἱερὰ ἦν αὐτῷ Id.Cyr.3.2.3
: c. inf.,ἰέναι.. κ. ἡμῖν τὰ ἱερὰ ἦν Id.An.2.2.3
: Com., τὰ τῆς πυγῆς κ. (for τοῦ θεοῦ) Ar. Pax 868.III in a moral sense, beautiful, noble, honourable, in Hom. only in neut.,οὐ καλὸν ἔειπες Od.8.166
, cf. 17.381;μεῖζον κλέος.. καὶ κάλλιον 18.255
; freq. καλόν [ ἐστι] c. inf.,κ. τοι σὺν ἐμοὶ τὸν κήδειν ὅς κ' ἐμὲ κήδῃ Il.9.615
; οὐ γὰρ ἔμοιγε κ. (sc. ἄρχειν) 21.440;οὐ κ. ἀτέμβειν οὐδὲ δίκαιον Od.20.294
; so in Trag.,καλόν μοι τοῦτο ποιούσῃ θανεῖν S.Ant.72
, etc.;μάθετε καλὸν ποιεῖν LXXIs.1.17
: [comp] Comp.,οὐ μέν τοι τόδε κάλλιον οὐδὲ ἔοικε Od.7.159
, cf. Il.24.52; after Hom. freq. of actions, etc.,κάλων κἄσλων Sapph.Supp.2.4
(unless of persons here); κ. ἔργματα noble deeds, Pi.I.4(3).42, cf. S.Fr. 839, etc.; ἀναστροφὴ κ. 1 Ep.Pet.2.12: in pl., excellences,πλῆθος καλῶν Pi.O.13.45
; ; τὰ τοῦ παιδὸς κ. X.Smp.8.17.2 τὸ κ. moral beauty, virtue, honour, opp. τὸ αἰσχρόν, Id.Mem.1.1.16, cf. Pl.Smp. 183d, etc.;ὅττι καλόν, φίλον ἐστί, τὸ δ' οὐ καλὸν οὐ φίλον ἐστίν Thgn.17
, cf. E.Ba. 881 (lyr.), Pl. Ly. 216c;οὐ ταὐτὸν ἡγῇ σύ, ὡς ἔοικας, κ. τε καὶ ἀγαθὸν καὶ κακὸν καὶ αἰσχρόν Id.Grg. 474d
, cf. Smp. 201e; τοὐμὸν κ. E.Supp. 300.3 of persons, in early writers coupled with ἀγαθός, v. καλοκἀγαθός; laterκ. ποιμήν Ev.Jo.10.11
;κ. στρατιώτης
2 Ep.Tim.2.3
.IV in [dialect] Att. and Trag. freq. ironically, fine, specious, γέρας κ. A.Eu. 209;κ. γὰρ οὑμὸς βίοτος ὥστε θαυμάσαι S.El. 393
, cf. E.Ba. 652;κ. Χάρις D.9.65
;κ. ὕβριν ὑβρισμένοι Id.23.121
;καί σοι.. θωπεῦσαι καλόν S.OC 1003
;μετ' ὀνομάτων καλῶν Th.5.89
.B Degrees of [comp] Comp.: [comp] Comp. καλλίων, ον, Il.24.52, Od.10.396, etc.: neut. κάλιον [pron. full] [ᾰ] Alc.134: [comp] Sup. κάλλιστος, η, ον, Il.20.233, etc.; late καλλιώτερος or - ότερος, POxy.1672.6 (i A. D.), Sch.E. Tr. 966; alsoκαλώτερος Hdn.Epim.69
.C Adv.:—Poets freq. use neut. καλόν as Adv.,κ. ἀείδειν Il.18.570
, Od.1.155;καλά Il.6.326
; later τὸ κ. Theoc.3.3, 18, Call.Epigr.53, Herod.1.54.II regul. Adv. [full] καλῶς ([dialect] Dor. [full] καλώς Sophr.22), well, rightly,οὐδ' ἔτι κ. οἶκος ἐμὸς διόλωλε Od.2.64
; κ. ζῆν, τεθνηκέναι, etc., S.Aj. 479, etc.; κ. φρονεῖν to be in one's right mind, Id.Fr. 836;οὐ κ. ταρβεῖς Id.Tr. 457
; κ. ἀγωνιεῖσθαι fairly, on the merits of the case, Lys.13.88; Χρήματα δατῆθθαι κ. Leg.Gort.4.39;κ. εἰρημένα S.Fr. 576.6
;κάλλιον λέγεις Pl.Tht. 161b
;κάλλιστ' ἂν εἴποι S.OT 1172
: freq. in phrase καλῶς καὶ εὖ, καλῶς τε καὶ εὖ, Pl.Prt. 319e, Prm. 128b, etc.2 of good fortune, well, happily, κ. πράσσειν, = εὖ π., A.Pr. 979, S.Ant. 271;κ. καὶ εὖ πράττειν Pl.Chrm. 172a
; κ. ἔχειν to be well, A.Th. 799, etc.;κ. ἔχει σοι Ar.Ach. 946
, cf. S.El. 816; κ. ἔχει c. inf., 'tis well to.., X.Mem.3.11.1: c. gen., κ. ἔχειν τινός to be well off in respect to a thing, Hp.Superf.29;κ. παράπλου κεῖσθαι Th.1.36
;εἰ κ. σφίσιν ἔχοι Id.4.117
;οὔτε τοῖς θεοῖς ἔφη κ. ἔχειν, εἰ.. X.Mem.1.3.3
;καλλιόνως ἔχει Pl.Tht. 169e
, etc.;κάλλιστα ἕζει Id.Hp.Ma. 295b
.3 καλῶς, = πάνυ, thoroughly, altogether,τὸν κ. εὐδαίμονα A.Fr. 317
, = S. Fr. 934;κ. ἔξοιδα Id.OC 269
, cf. OT 1008;κ. ὑπὸ τοῦ πυρὸς διεφθάρθαι D.S.13.108
: [comp] Comp.,κάλλιον εἰδέναι Pl.Hp.Ma. 300d
; κάλλιον ἐοικέναι to be just like , Hp.Genit.8.5 κ. ποιῶν rightly, deservedly,κ. ποιῶν ἀπόλλυται Ar.Pl. 863
, cf. D.1.28, al., Aeschin.3.232; in requests, κ. ποιήσεις πριάμενος, etc., PPetr.3p.143 (iii B. C.), etc.; also c. inf.,κ. π. γράψαι BGU1203.7
(i B. C.), etc.6 in answers, to approve the words of the former speaker, well said! E.Or. 1216, D.39.15; also, to decline an offer courteously, no, thank you! Ar.Ra. 888;κ. ἔχει Antiph.165
, Men.Pk. 266; πάνυ κ. Ar.Ra. 512; ἀμέλει κ. ib. 532: [comp] Sup., κάλλιστ', ἐπαινῶ ib. 508;ἔχει κάλλιστα Theoc.15.3
.8 κ. ὁ ἱερεύς hurrah for the priest! SIG1109.14 (Athens, ii A. D.).9 repeated with the Adj.,καλὴ καλῶς Ar.Ach. 253
, Pax 1330, Ec. 730;καλὸς κάλλιστά τε ῥέξαις Pi.O.9.94
.10 [comp] Comp.καλλιόνως Pl.Tht.
l.c., Lg. 660d: [comp] Sup.καλλίστως PMag.Par.1.2443
,2465, Sch.E.Hec. 310.D for compds., v. καλλι-, καλο-.E Quantity: [pron. full] ᾱ in [dialect] Ep. and early Iamb. Poets (exc. h.Ven.29, Hes.Op.63, Th. 585): [pron. full] ᾰ in Lyr. (exc.κᾱλῶς B.12.206
) and Trag. (A. Fr. 314, S.Ph. 1381 are corrupt).--In Eleg., Epigr., and Bucol. Poets [pron. full] ᾰ or [pron. full] ᾱ (the latter usu. in thesi);τὰ μὴ κᾰλὰ κᾱλὰ πέφανται Theoc.6.19
, cf. Herod.7.115, Call.Jov.55.--In [comp] Comp., [pron. full] ῐ in Hom., [pron. full] ῑ in Trag. and later. -
2 διαχεω
(aor. διέχεα - эп.-ион. διέχευα)1) разливать, переливать2) pass. стекать(ἀπὸ τῆς γῆς εἰς τὸ πέλαγος Plut.)
(χῶμα διαχεῖται Thuc.)
4) разделять, разъединять(τὰ συγκεκριμένα Plat.)
5) разрубать, рассекать(βοῦν ἅπαντα Hom.)
6) растворять, распускать или разрежать(ἥ θερμότης διαχεῖ τὸν ἀέρα Arst.)
; растворяться(τὰ φάρμακα διαχοῦνται Arst.)
7) pass. испаряться8) pass. таять(διαχεῖται ἥ χιών Xen.)
9) pass. расходиться, распространяться10) pass. разбегаться(οἱ στρατιῶται διαχέοντο Xen.)
11) pass. разлагаться, истлевать(ὅ νεκρὸς τεταριχευμένος οὐδὲν διεχέετο Her.)
12) расслаблятьδιακεχυμένος Plut. — развязный13) ослаблять, притуплять(τέν αἴσθησιν τοῦ ἁπτομένου Plut.)
14) смягчать, успокаивать, утешать(λόγοις ἐπιεικέσιν Plut.)
διακεχυμένος τῷ προσώπῳ или διακεχυμένῳ προσώπῳ Plut. — с веселым лицом;εὐφραινόμενος διαχεῖται Plat. — он преисполнен радости15) разрушать, расстраивать(τὰ βεβουλευμένα τινός Her.)
-
3 απαθης
21) нечувствительный, бесчувственный(ὥσπερ λίθος Arst.)
2) невосприимчивый, тж. невозмутимый, бесстрастный, равнодушный(πρὸς τὸν θάνατον Arst.; ὑπὸ τῶν παρόντων Plut.)
3) не испытавший, не изведавший(καλῶν μεγάλων Her.)
4) не пострадавший, нетронутый, незадетый(κακῶν Her., Lys., Xen.; πάσης δυσχερείας Arst.; νόσων Dem.; ὑπὸ τοῦ πυρός Plut.)
; невредимый(οἶοι Aesch.; χώρα Thuc.)
5) недоступный (чему-л.), не подверженныйτὸ ὑπὸ χρημάτων ἀπαθές Plut. — бескорыстие, отсутствие склонности к стяжательству;
ἀ. τῷ πυρί Luc. — не боящийся огня6) не подверженный изменениям, неизменный(αἱ ἰδέαι Arst.; νοῦς Arst., Plut.)
7) не вызывающий сострадания, не производящий впечатления(τὸ οὐ τραγικόν Arst.)
8) грам. (о глаголе) непереходный -
4 συντήκω
A fuse into one mass, [πῦρ] συντῆκον τὴν γῆν Antipho Soph.30
; weld together,ὑμᾶς σ. καὶ συμφυσῆσαι εἰς τὸ αὐτό Pl.Smp. 192d
; τὰ μόρια γόμφοις ς. Id.Ti. 43a;συμμιγνύειν καὶ σ. τὰς ψυχάς Plu.2.156c
.2 dissolve, liquefy,σ. καὶ διακρίνειν Thphr.CP6.13.2
; melt down,στέαρ PRev.Laws 50.17
(iii B.C.); consume,αὐτὰ ἑαυτά Arist.Long. 466b29
.3 metaph., cause to waste or pine away, (troch.);τὸν πάντα συντήκουσα δακρύοις χρόνον Id.Med.25
.II [voice] Pass. συντήκομαι, [tense] aor. 1 συνετήχθην, [tense] aor. 2 συνετάκην [ᾰ]: intr. [tense] pf. [voice] Act. συντέτηκα:— to be fused into one mass,συγχυθέντων καὶ συντακέντων Plu.2.395c
;ᾠοῦ λέκιθος τούτοις.. διὰ μέλιτος.. συντακεῖσα Sor.2.13
;ἄλειμμα τὸ δι' ἐλαίου.., συντακέντος ὀλίγου κηροῦ Id.1.121
: metaph., c. dat., become absolutely one with..,γαμέτας συντηχθεὶς αὔραις.. ἀλόχοιο E.Supp. 1029
(lyr., dub.l.);κακὸς κακῷ συντέτηκε Id.Fr. 296
;ἀγαθὴ γυνὴ ἀνδρὶ συντέτηκε Id.Fr. 909.3
;συντακεὶς τῷ ἐρωμένῳ Pl.Smp. 192e
, cf. 183e.3 metaph., waste away,συντήκεσθαι ὑπὸ λιμοῦ Hp.VM11
, cf. Thphr.Od. 61(59), Sor.2.45, Gal.6.76; λύπαις, νόσῳ, E.El. 240, Or.34, cf. 283, Med. 689;πυρετοῖσι Aret.SD1.8
.Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > συντήκω
-
5 συν-τήκω
συν-τήκω, zusammenschmelzen, sowohl durch Schmelzen vereinigen, als durch Schmelzen auflösen und zerstören, u. übertr., verzehren; τὸν πάντα συντήκουσα δακρύοις χρόνον, Eur. Med. 25; ἐμὲ συντήξουσι νύκτες ἡμέραι τε δακρύοις, I. A. 398; im pass. u. im perf. act. intr. hinschmelzen, verzehren, hinschmachten; τί γὰρ σὸν ὄμμα χρώς τε συντέτηχ' ὅδε; Med. 689; μὴ τῶν ἐμῶν ἕκατι συντήκου κακῶν, Or. 283; ἀγρίᾳ συντακεὶς νόσῳ, 34; συντηχϑείς, Suppl. 1106; ἐϑέλω ὑμᾶς συντῆξαι καὶ συμφῦσαι εἰς τὸ αὐτό, Plat. Conv. 192 e; ὅταν νέα συντακῇ σὰρξ ὑπὸ τοῦ πυρός, Tim. 83 b; u. übertr., συντακεὶς τῷ ἐρωμένῳ, Conv. 192 e.
-
6 ἄ-θικτος
ἄ-θικτος, dasselbe, νόσοις Aesch. Suppl. 556; ἡ παρϑένος Araros B. A. 82, u. so, jungfräulich, ἅμματα παρϑενίης Ant. S. 85 (VII, 164); nicht zu berühren, heilig, Aesch. Ag. 362; χῶρος Soph. O. C. 39; τῶν ἀϑίκτων ἕξεται O. R. 891; γᾶς ὄμφαλον 897. Mit dem gen., wo es auch act., nicht berührend, fein kann, κερδῶν, d. i. nicht zu bestechen, Aesch. Eum. 674; ἡγητῆρος, d. i. ohne Führer, Soph. O. C. 1517; Eur. Hippol. 1006. Oft bei Plut., κακίας Num. 20; δωροδοκίας Cic. 10; aber auch dat., Pomp. 23; ὑπὸ τοῦ πυρός Pyrrh. 3.
-
7 αναχαλαω
1) ослаблять(τὸν δεσμόν Polyb.)
2) разрыхлять(ἀναχαλωμένη ἥ γῆ ὑπὸ τοῦ πυρός Plut.)
3) расширять, раскрывать(τοὺς πόρους Plut.)
-
8 αχρειοω
1) делать бесполезным или непригодным(τοὺς ἵππους Polyb.)
2) pass. становиться бесполезным(τὸ πρακτικώτατον τῆς δυνάμεως ἠχρείωται διὰ τοὺς τόπους Polyb.)
; приходить в негодность(ὑπὸ τοῦ πυρὸς ἀχρειωθῆναι Polyb.)
-
9 διαθερμαινω
1) прогревать, согревать(ὑπὸ τοῦ πυρὸς διαθερμανθείς Arst.)
τὸ διαθερμῆναν Plat. — источник тепла2) pass. согреваться, разгорячаться (sc. οἴνῳ Dem.) -
10 διευκρινεω
1) тщательно разделять, приводить в порядок(ὁπλίτας, ἱππέας, πελταστάς Xen.)
2) строго разграничивать(τὸ πιθανὸν τό τ΄ ἀμφιβόλως λεγόμενον Diog.L.)
3) отделять от примесей, очищать4) тщательно разбирать, исследовать(ὑπέρ и περί τινος Polyb.; med. τι Plat., Dem.)
5) (раз)решать, разбирать(τὰς διαφοράς и τὰ διαφέροντα, тж. περί τινος Polyb.)
-
11 επιθερμαινομαι
-
12 συντηκω
(к 7-10: pf. συντέτηκα; pass.: aor. 1 συνετήχθην, aor. 2 συνετάκην)1) сплавлять(τινὰς εἰς τὸ αὐτό Plat.)
2) сливать, соединять(τὰς ψυχὰς τοῖς σώμασι Plut.)
συντηχθείς τινι Eur. — соединившийся с кем-либо (брачными узами)3) растворять(τι Arst.)
4) изводить, изнурять(τινὰ δακρύοις Eur.)
5) истощать, сушить(τὸ ἧπαρ Plut.)
6) расходовать, тратить, проводить(τὸν πάντα χρόνον δακρύοις σ. Eur.)
7) растворяться, распускаться(ὑπὸ τοῦ πυρός Plat.)
8) сливаться, соединяться(τῷ ἐρωμένῳ Plat.)
9) стираться, сглаживаться, т.е. пропадать(τὰ ἴχνη συντήκεται Xen.)
10) чахнуть, сохнуть(νόσῳ Eur.)
-
13 χοανεύω
A cast in a mould,χοανεύει Ar. Th.57
, cf. 62 (both anap.): c. acc., cast, form by casting,χωνεύσεις.. βάσεις χαλκᾶς LXX Ex.26.37
, cf. 2 Ch.4.3, al.:—[voice] Med.,διέχεαν χαλκὸν πρῶτοι καὶ ἀλάλματα ἐχωνεύσαντο Ῥοῖκος κτλ. Paus.8.14.8
.II smelt or cast metal, LXX 2 Ch.34.17:—[voice] Pass., χωνευθείς Plb.34.9.11, D.S.5.35;ὑπὸ τοῦ πυρὸς κεχωνευμένος Id.16.45
;κεχ. ἀργύριον Plu.Luc.37
.IV v. χωνεύω 11.Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > χοανεύω
-
14 πυρ
(πυρός) τό1) огонь;παραδίδω εις το πυρ — жечь, сжигать;
2) воен, огонь, пальба, стрельба; обстрел;φραγμός πυρός — огневая завеса;
θέσις πυρός — огневая позиция;
πυρά φραγμού — заградительный огонь;
καταιγιστικά (διασταυρούμενα) πυρά — шквальный (перекрёстный) огонь;
κατάπαυση τού πυρός — прекращение огня;
ανοίγω πυρά — открывать огонь;
παύω το πυρ — прекращать огонь;
διεξάγω εύστοχα πυρά — вести прицельный огонь;
δεν ακούγονται πυρά — не слышно выстрелов;
ανταλλαγή πυρών — перестрелка;
γραμμή πυρός — огневой рубеж, линия огня;
πυρ! огонь! (команда);
υπό τα πυρά — под огнём;
§ ασβεστον πυρ — вечный огонь;
διά πυρός και σιδήρου — огнём и мечом;
μεταξύ δυό πυρών — между двух огней;
είμαι πυρ και μανία — метать громы и молнии; — рвать и метать
-
15 διά
διά prep. w. gen. and acc. (Hom.+) (for lit. s. ἀνά, beg.); the fundamental idea that finds expression in this prep. is separation, esp. in the gen., with the gener. sense ‘through’; in the acc. the gener. sense also is ‘through’ (cp. the semantic range in Eng.), but primarily with a causal focus ‘owing to’.A. w. gen.① marker of extension through an area or object, via, throughⓐ w. verbs of going διέρχεσθαι διὰ πάντων (sc. τόπων, EpArist 132) go through all the places Ac 9:32; cp. Mt 12:43; Lk 11:24. ἀπελεύσομαι διʼ ὑμῶν εἰς I will go through your city on the way to Ro 15:28; cp. 2 Cor. 1:16. διαβαίνειν Hb 11:29. διαπορεύεσθαι διὰ σπορίμων Lk 6:1. εἰσέρχεσθαι διὰ τῆς πύλης (Jos., Ant. 13, 229) Mt 7:13a; τ. θύρας J 10:1f; cp. vs. 9. παρέρχεσθαι διὰ τ. ὁδοῦ pass by along the road Mt 8:28; cp. 7:13b. παραπορεύεσθαι Mk 2:23; 9:30. περιπατεῖν διὰ τοῦ φωτός walk about through or in the light Rv 21:24. ὑποστρέφειν διὰ Μακεδονίας return through M. Ac 20:3.—Ἰης. ὁ ἐλθὼν διʼ ὕδατος καὶ αἵματος 1J 5:6 first of all refers quite literally to Jesus’ passing through water at the hand of John and through blood at his death (on the expression ‘come through blood’ in this sense cp. Eur., Phoen. 20 in Alex. Aphr., Fat. 31 II 2 p. 202, 10, of the oracle to Laius the father of Oedipus, concerning the bloody downfall of his house: πᾶς σὸς οἶκος βήσεται διʼ αἵματος). But mng. 3c may also apply: Jesus comes with the water of baptism and with the blood of redemption for his own.—AKlöpper, 1J 5:6–12: ZWT 43, 1900, 378–400.—The ῥῆμα ἐκπορευόμενον διὰ στόματος θεοῦ Mt 4:4 (Dt 8:3) is simply the word that proceeds out of the mouth of God (cp. Theognis 1, 18 Diehl3 τοῦτʼ ἔπος ἀθανάτων ἦλθε διὰ στομάτων; Pittacus in Diog. L. 1, 78 διὰ στόματος λαλεῖ; Chrysippus argues in Diog. L. 7, 187: εἴ τι λαλεῖς, τοῦτο διὰ τοῦ στόματός σου διέρχεται, i.e. if one e.g. says the word ἅμαξα, a wagon passes through the person’s lips; TestIss 7:4 ψεῦδος οὐκ ἀνῆλθε διὰ τ. χειλέων μου. Cp. also δέχεσθαι διὰ τῶν χειρῶν τινος Gen 33:10 beside δέχ. ἐκ τ. χειρ. τινος Ex 32:4).ⓑ w. other verbs that include motion: οὗ ὁ ἔπαινος διὰ πασῶν τ. ἐκκλησιῶν (sc. ἀγγέλλεται) throughout all the congregations 2 Cor 8:18. διαφέρεσθαι διʼ (v.l. καθʼ) ὅλης τῆς χώρας be spread through the whole region Ac 13:49. διὰ τ. κεράμων καθῆκαν αὐτόν they let him down through the tile roof Lk 5:19. διὰ τοῦ τείχους καθῆκαν through an opening in the wall (Jos., Ant. 5, 15) Ac 9:25; cp. 2 Cor 11:33. (σωθήσεται) ὡς διὰ πυρός as if he had come through fire 1 Cor 3:15. διασῴζεσθαι διʼ ὕδατος be brought safely through the water 1 Pt 3:20.—διʼ ὅλου J 19:23 s. ὅλος 2.ⓐ of a whole period of time, to its very end throughout, through, during διὰ παντός (sc. χρόνου. Edd. gener. write διὰ παντός, but Tdf. writes διαπαντός exc. Mt 18:10) always, continually, constantly (Hdt. 1, 122, 3; Thu. 1, 38, 1; Vett. Val. 220, 1; 16; PLond I, 42, 6 [172 B.C.] p. 30; BGU 1078, 2; PGM 7, 235; LXX; GrBar 10:7; EpArist index; Jos., Ant. 3, 281; SibOr Fgm. 1, 17; Just., D. 6, 2; 12, 3 al.) Mt 18:10; Mk 5:5; Lk 24:53; Ac 2:25 (Ps 15:8); 10:2; 24:16; Ro 11:10 (Ps 68:24); 2 Th 3:16; Hb 9:6; 13:15; Hm 5, 2, 3; Hs 9, 27, 3. διὰ νυκτός during the night, overnight (νύξ 1b) Ac 23:31. διʼ ὅλης νυκτός the whole night through Lk 5:5; J 21:6 v.l. (X., An. 4, 2, 4; Diod S 3, 12, 3 διʼ ὅλης τῆς νυκτός; PGM 4, 3151; Jos., Ant. 6, 37; cp. διʼ ἡμέρας all through the day: IPriene 112, 61 and 99; 1 Macc 12:27; 4 Macc 3:7). διʼ ἡμερῶν τεσσεράκοντα Ac 1:3 means either for forty days (Philo, Vi. Cont. 35 διʼ ἓξ ἡμερῶν. So AFridrichsen, ThBl 6, 1927, 337–41; MEnslin, JBL 47, 1928, 60–73) or (s. b below) now and then in the course of 40 days (B-D-F §223, 1; Rob. 581; WMichaelis, ThBl 4, 1925, 102f; Bruce, Acts). διὰ παντὸς τοῦ ζῆν throughout the lifetime Hb 2:15 (cp. διὰ παντὸς τοῦ βίου: X., Mem. 1, 2, 61; Pla., Phileb. 39e; Dionys. Hal. 2, 21; διʼ ὅλου τοῦ ζῆν EpArist 130; 141; 168).ⓑ of a period of time within which someth. occurs during, at (PTebt 48, 10) διὰ (τῆς) νυκτός at night, during the night (Palaeph. 1, 10; PRyl 138, 15 κατέλαβα τοῦτον διὰ νυκτός; Jos., Bell. 1, 229. S. νύξ 1b end) Ac 5:19; 16:9; 17:10. διὰ τῆς ἡμέρας during the day Lk 9:37 D (Antig. Car. 128 διὰ πέμπτης ἡμέρας=on the fifth day). διὰ τριῶν ἡμερῶν within three days Mt 26:61; Mk 14:58.ⓒ of an interval of time, after (Hdt. 6, 118, 3 διʼ ἐτέων εἴκοσι; Thu. 2, 94, 3; X., Mem. 2, 8, 1; Diod S 5, 28, 6 of transmigration of souls: διʼ ἐτῶν ὡρισμένων [=after the passing of a certain number of years] πάλιν βιοῦν; OGI 56, 38; 4 Macc 13:21; Jos., Ant. 4, 209): διʼ ἐτῶν πλειόνων after several years Ac 24:17. διὰ δεκατεσσάρων (s. under δέκα) ἐτῶν after 14 years Gal 2:1. διʼ ἡμερῶν several days afterward Mk 2:1. διὰ ἱκανοῦ χρόνου after (quite) some time Ac 11:2 D (X., Cyr. 1, 4, 28 διὰ χρόνου).③ marker of instrumentality or circumstance whereby someth. is accomplished or effected, by, via, throughⓐ of means or instrument γράφειν διά χάρτου καὶ μέλανος write w. paper and ink 2J 12; cp. 3J 13 (Plut., Sol. 87 [17, 3]). διὰ πυρὸς δοκιμάζειν test by fire 1 Pt 1:7. διὰ χρημάτων κτᾶσθαι Ac 8:20. Hebraistically in expr. denoting activity διὰ χειρῶν τινος (LXX) Mk 6:2; Ac 5:12; 14:3; 19:11, 26. Differently γράφειν διὰ χειρός τινος write through the agency of someone 15:23; cp. 11:30. εἰπεῖν διὰ στόματός τινος by the mouth of someone (where the usage discussed in A1a is influential) 1:16; 3:18, 21; 4:25. εὔσημον λόγον διδόναι διὰ τῆς γλώσσης utter intelligible speech with the tongue 1 Cor 14:9. διὰ τοῦ νοὸς λαλεῖν speak, using one’s reason (=consciously; opp., ecstatic speech) vs. 19 v.l. Of the work of Christ: περιποιεῖσθαι διὰ τοῦ αἵματος obtain through his blood Ac 20:28; cp. Eph 1:7; Col 1:20. Also διὰ τοῦ θανάτου Ro 5:10; Col 1:22; Hb 2:14; διὰ τοῦ σώματος Ro 7:4; διὰ τῆς ἰδίας σαρκός AcPlCor 2:6; cp. 2:15; διὰ τοῦ σταυροῦ Eph 2:16; διὰ τῆς θυσίας Hb 9:26; διὰ τῆς προσφορᾶς τοῦ σώματος Ἰησοῦ through the offering of the body of Jesus 10:10; διὰ παθημάτων 2:10.ⓑ of manner, esp. w. verbs of saying: ἀπαγγέλλειν διὰ λόγου by word of mouth Ac 15:27; cp. 2 Th 2:15. διʼ ἐπιστολῶν by letter (POxy 1066, 9; 1070, 14f πολλάκις σοι γράψας διὰ ἐπιστολῶν πολλῶν; Tat. 12:3 δια γραφῆς in writing) 1 Cor 16:3; 2 Cor 10:11; cp. 2 Th 2:2, 15. διὰ λόγου πολλοῦ w. many words Ac 15:32. διʼ ὁράματος εἰπεῖν in a vision 18:9. διὰ παραβολῆς in an illustrative way, in a parable Lk 8:4. διὰ προσευχῆς καὶ δεήσεως προσεύχεσθαι call on (God) w. prayer and supplication Eph 6:18. διὰ βραχέων ἐπιστέλλειν write briefly Hb 13:22 (cp. 1 Pt 5:12 P72; Isocr. 14, 3; Lucian, Tox. 56; EpArist 128; Ath. 17:1 σκέψασθε … διὰ βρ.). Also διʼ ὀλίγων γράφειν 1 Pt 5:12 (Pla., Phileb. 31d; UPZ 42, 9 [162 B.C.]; 2 Macc 6:17).ⓒ of attendant or prevailing circumstance (Kühner-G. I 482f; X., Cyr. 4, 6, 6 διὰ πένθους τὸ γῆρας διάγων; Just., D. 105, 2 διʼ οὗ πάθους ἔμελλενἀποθνῄσκειν; PTebt 35, 9 [111 B.C.] διὰ τῆς γνώμης τινός=with someone’s consent; Jos., Bell. 4, 105) σὲ τὸν διὰ γράμματος καὶ περιτομῆς παραβάτην νόμου you who, (though provided) with the written code and circumcision, are a transgressor/violator of the law Ro 2:27. διʼ ὑπομονῆς 8:25. διὰ προσκόμματος eat with offense (to the scruples of another) 14:20. διʼ ἀκροβυστίας in a state of being uncircumcised 4:11. διὰ πολλῶν δακρύων with many tears 2 Cor 2:4. Cp. 6:7. διὰ τῆς ἐπιγνώσεως 2 Pt 1:3 ( through recognition [of God as source of the gifts], s. Danker, Benefactor 457). διὰ πυρός in fiery form AcPlCor 2:13.—Here prob. belongs σωθήσεται διὰ τῆς τεκνογονίας 1 Ti 2:15 (opp. of the negative theme in Gen. 3:16), but s. d next. On 1J 5:6 s. A1a above.ⓓ of efficient cause via, through διὰ νόμου ἐπίγνωσις ἁμαρτίας ( only) recognition of sin comes via the law Ro 3:20; cp. 4:13. τὰ παθήματα τὰ διὰ τοῦ νόμου passions aroused via the law 7:5. διὰ νόμου πίστεως by the law of faith 3:27; Gal 2:19. ἀφορμὴν λαμβάνειν διὰ τῆς ἐντολῆς Ro 7:8, 11; cp. 13. διὰ τ. εὐαγγελίου ὑμᾶς ἐγέννησα (spiritual parenthood) 1 Cor 4:15. Perh. 1 Ti 2:15 but s. c, above. διὰ τῆς σοφίας with its wisdom 1 Cor 1:21; opp. διὰ τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος through the folly of proclamation = foolish proclamation ibid. διὰ τῆς Λευιτικῆς ἱερωσύνης Hb 7:11. Freq. διὰ (τῆς) πίστεως Ro 1:12; 3:22, 25, 30f; Gal 2:16; 3:14, 26; Eph 2:8; 3:12, 17 al. Cp. AcPl Cor 2:8. πίστις διʼ ἀγάπης ἐνεργουμένη faith which works through (=expresses itself in) deeds of love Gal 5:6. διὰ θελήματος θεοῦ if God is willing Ro 15:32; by the will of God 1 Cor 1:1; 2 Cor 1:1; 8:5; Eph 1:1; Col 1:1; 2 Ti 1:1.ⓔ of occasion διὰ τῆς χάριτος by virtue of the grace Ro 12:3; Gal 1:15 (Just., D. 100, 2).—3:18; 4:23; Phlm 22. διὰ δόξης καὶ ἀρετῆς in consequence of his glory and excellence 2 Pt 1:3 v.l.ⓕ in wording of urgent requests διὰ τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ θεοῦ by the mercy of God Ro 12:1; cp. 15:30; 1 Cor 1:10; 2 Cor 10:1.④ marker of pers. agency, through, byⓐ with focus on agency through ( the agency of), by (X., An. 2, 3, 17 διʼ ἑρμηνέως λέγειν; Menand., Fgm. 210, 1 οὐθεὶς διʼ ἀνθρώπου θεὸς σῴζει … ἑτέρου τόν ἕτερον; Achilles Tat. 7, 1, 3 διʼ ἐκείνου μαθεῖν; Just., D. 75, 4 διὰ παρθένου γεννηθῆναι; PMert 5, 8 γεομετρηθῆναι διʼ αὐτοῦ) ῥηθὲν διὰ τοῦ προφήτου Mt 1:22; 2:15, 23; 4:14 al. (cp. Just., A I, 47, 5 διὰ Ἠσαίου τοῦ πρ.). γεγραμμένα διὰ τῶν προφητῶν Lk 18:31; cp. Ac 2:22; 10:36; 15:12 al. διʼ ἀνθρώπου by human agency Gal 1:1. διὰ Μωϋσέως through Moses (Jos., Ant. 7, 338; Mel., P. 11, 77 διὰ χειρὸς Μωυσέως) J 1:17; under Moses’ leadership Hb 3:16. διʼ ἀγγέλων by means of divine messengers (TestJob 18:5 διὰ τοῦ ἀγγέλου; cp. Jos., Ant. 15, 136, but s. n. by RMarcus, Loeb ed., ad loc.) Gal 3:19; Hb 2:2. πέμψας διὰ τ. μαθητῶν εἶπεν sent and said through his disciples Mt 11:2f. Cp. the short ending of Mk. γράφειν διά τινος of the bearer IRo 10:1; IPhld 11:2; ISm 12:1, but also of pers. who had a greater or smaller part in drawing up some document (Dionys. of Cor. in Eus., HE 4, 23, 11) 1 Pt 5:12 (on the practice s. ERichards, The Secretary in the Letters of Paul ’91). In this case διά comes close to the mng. represented by (LWenger, D. Stellvertretung im Rechte d. Pap. 1906, 9ff; Dssm., LO 98 [LAE 123f]). So also κρίνει ὁ θεὸς διὰ Χρ. Ἰ. God judges, represented by Christ Jesus Ro 2:16. Christ as intermediary in the creation of the world J 1:3, 10; 1 Cor 8:6; Col 1:16.—εὐχαριστεῖν τ. θεῷ διὰ Ἰ. Χρ. thank God through Jesus Christ Ro 1:8; 7:25; Col 3:17.—Occasionally the mediation becomes actual presence (references for this usage in BKeil, Anonymus Argentinensis 1902, p. 192, 1; 306 note) διὰ πολλῶν μαρτύρων in the presence of many witnesses 2 Ti 2:2 (Simplicius in Epict. p. 114, 31 διὰ θεοῦ μέσου=in the presence of God as mediator; Philo, Leg. ad Gai. 187 τὸ διὰ μαρτύρων κλαίειν=weeping in the presence of witnesses).ⓑ with focus on the originator of an action (Hom. et al.; pap, LXX, EpArist)α. of human activity (PSI 354, 6 [254 B.C.] τὸν χόρτον τὸν συνηγμένον διʼ ἡμῶν=by us; 500, 5; 527, 12; 1 Esdr 6:13; 2 Macc 6:21; 4 Macc 1:11) 2 Cor 1:11 (where διὰ πολλῶν resumes ἐκ πολλῶν προσώπων). ᾧ παρέλαβε κανόνι διὰ τῶν μακαρίων προφήτων καὶ τοῦ ἁγίου εὐαγγελίου AcPlCor 2:36.β. of divine activity:—of God (Aeschyl., Ag. 1485; Pla., Symp. 186e ἡ ἰατρικὴ πᾶσα διὰ τ. θεοῦ τούτου [Asclepius] κυβερνᾶται; Ael. Aristid., Sarap. [Or. 8 Dind.=45 Keil] 14 K. πάντα γὰρ πανταχοῦ διὰ σοῦ τε καὶ διὰ σὲ ἡμῖν γίγνεται; Zosimus in CALG p. 143 and a magic ring in introd. 133; EpArist 313) 1 Cor 1:9 διʼ οὗ ἐκλήθητε (v.l. ὑπό s. καλέω 4); Ro 11:36 (s. Norden, Agn. Th. 240–50; 347f); Hb 2:10b (s. B 2a, below; cp. Ar. 1:5 διʼ αὐτοῦ … τὰ πάντα συνέστηκεν).—Of Christ Ro 1:5; 5:9, 17f, 21; 8:37; 2 Cor 1:20 al. (ASchettler, D. paulin. Formel ‘durch Christus’ 1907; GJonker, De paulin. formule ‘door Christus’: ThSt 27, 1909, 173–208).—Of the Holy Spirit Ac 11:28; 21:4; Ro 5:5.⑤ At times διά w. gen. seems to have causal mng. (Rdm. 142; POxy 299, 2 [I A.D.] ἔδωκα αὐτῷ διὰ σοῦ=because of you; Achilles Tat. 3, 4, 5 διὰ τούτων=for this reason; in Eng. cp. Coleridge, Anc. Mariner 135–36: Every tongue thro’ utter drouth Was wither’d at the root, s. OED s.v. ‘through’ I B 8) διὰ τῆς σαρκός because of the resistance of the flesh Ro 8:3.—2 Cor 9:13.—On the use of διά w. gen. in Ro s. Schlaeger, La critique radicale de l’épître aux Rom.: Congr. d’ Hist. du Christ. II 111f.B. w. acc.① marker of extension through an area, through (Hom. and other early Gk. only in poetry, e.g. Pind. P. 9, 123 διʼ ὅμιλον ‘through the throng’; Hellenistic prose since Dionys. Hal. [JKäser, D. Präpositionen b. Dionys. Hal., diss. Erlangen 1915, 54]; ISyriaW 1866b τὸν πάτρωνα διὰ πάντα of the governor of a whole province) διήρχετο διὰ μέσον Σαμαρείας καὶ Γαλιλαίας Lk 17:11 (cp. SibOr 3, 316 ῥομφαία διελεύσεται διὰ μέσον σεῖο).② marker of someth. constituting causeⓐ the reason why someth. happens, results, exists: because of, for the sake of (do something for the sake of a divinity: UPZ 62, 2 [161 B.C.] διὰ τὸν Σάραπιν; JosAs 1:10 διʼ αὐτήν; ApcSed 3:3 διὰ τὸν ἄνθρωπον; Tat. 8:2 διὰ τὸν … Ἄττιν; Ath. 30, 1 διὰ τὴν Δερκετώ) hated because of the name Mt 10:22; persecution arises because of teaching 13:21; because of unbelief vs. 58; because of a tradition 15:3; διὰ τὸν ἄνθρωπον (the sabbath was designed) for people Mk 2:27; because of Herodias Mk 6:17 (cp. Just. D. 34, 8 διὰ γυναῖκα); because of a crowd Lk 5:19; 8:19 al; because of Judeans Ac 16:3. διὰ τὸν θόρυβον 21:34; because of rain 28:2. Juristically to indicate guilt: imprisoned for insurrection and murder Lk 23:25. διʼ ὑμᾶς on your account=through your fault Ro 2:24 (Is 52:5). διὰ τὴν πάρεσιν because of the passing over 3:25 (but s. WKümmel, ZTK 49, ’52, 164). διὰ τὰ παραπτώματα on account of transgressions 4:25a (cp. Is 53:5; PsSol 13:5); but διὰ τὴν δικαίωσιν in the interest of justification vs. 25b; s. 8:10 for a sim. paired use of διὰ. διὰ τὴν χάριν on the basis of the grace 15:15. διʼ ἀσθένειαν τῆς σαρκός because of a physical ailment (cp. POxy 726, 10f [II A.D.] οὐ δυνάμενος διʼ ἀσθένειαν πλεῦσαι. Cp. ἀσθένεια 1) Gal 4:13. διὰ τὸ θέλημα σου by your will Rv 4:11. διὰ τὸν χρόνον according to the time = by this time Hb 5:12 (Aelian, VH 3, 37 δ. τὸν χρ.=because of the particular time-situation).—W. words denoting emotions out of (Diod S 5, 59, 8 διὰ τὴν λύπην; 18, 25, 1 διὰ τὴν προπέτειαν=out of rashness; Appian, Celt. 1 §9 διʼ ἐλπίδα; 2 Macc 5:21; 7:20; 9:8; 3 Macc 5:32, 41; Tob 8:7): διὰ φθόνον out of envy Mt 27:18; Phil 1:15. διὰ σπλάγχνα ἐλέους out of tender mercy Lk 1:78. διὰ τ. φόβον τινός out of fear of someone J 7:13. διὰ τὴν πολλὴν ἀγάπην out of the great love Eph 2:4. διὰ τ. πλεονεξίαν in their greediness B 10:4.—Of God as the ultimate goal or purpose of life, whereas διά w. gen. (s. A4bβ above) represents God as Creator, Hb 2:10a (s. Norden, op. cit.; PGM 13, 76 διὰ σὲ συνέστηκεν … ἡ γῆ). Cp. J 6:57 (s. Bultmann ad loc.) PtK 2.ⓑ in direct questions διὰ τί; why? (Hyperid. 3, 17; Dio Chrys. 20 [37], 28; Ael. Aristid. 31 p. 597 D.; oft. LXX; TestJob 37:8; TestLevi 2:9; GrBar, Tat; Mel., Fgm. 8b, 42) mostly in an interrogative clause Mt 9:11, 14; 13:10; 15:2f; 17:19; 21:25; Mk 2:18; 11:31; Lk 5:30; 19:23, 31; 20:5; 24:38; J 7:45; 8:43, 46; 12:5; 13:37; Ac 5:3; 1 Cor 6:7; Rv 17:7. Simply διὰ τί; (Hyperid. 3, 23) Ro 9:32; 2 Cor 11:11. Also διατί (always in t.r. and often by Tdf.; TestJob 46:2) B 8:4, 6; Hm 2:5; Hs 5, 5, 5. Kvan Leeuwen Boomkamp, Τι et Διατι dans les évangiles: RevÉtGr 39, 1926, 327–31.—In real and supposed answers and inferences διὰ τοῦτο therefore (X., An. 1, 7, 3; 7, 19; oft. LXX; JosAs 7:7; Ar. 12, 2; Just., A I, 44, 5 al.; Demetr.: 722 Fgm. 2, 3 Jac.) Mt 6:25; 12:27, 31; 13:13, 52; 14:2; 18:23; 21:43; 23:13 v.l.; 24:44; Mk 11:24; 12:24; Lk 11:19 al. Also διὰ ταῦτα (Epict.) Eph 5:6. διὰ τοῦτο ὅτι for this reason, (namely) that J 5:16, 18; 8:47; 10:17; 12:18, 39; 15:19; 1J 3:1. διὰ τοῦτο ἵνα for this reason, (in order) that (Lucian, Abdic. 1) J 1:31; 2 Cor 13:10; 1 Ti 1:16; Phlm 15. Also διὰ τοῦτο ὅπως Hb 9:15.ⓒ διά foll. by inf. or acc. w. inf., representing a causal clause, because (Gen 39:9; Dt 1:36; 1 Macc 6:53; GrBar 8:4; Demetr.: 722 fgm 1:1 al.) διὰ τὸ μὴ ἔχειν βάθος because it had no depth Mt 13:5f; Mk 4:5f (διὰ τὸ μή w. inf.: X., Mem. 1, 3, 5; Hero Alex. I 348, 7; III 274, 19; Lucian, Hermot. 31); because lawlessness increases Mt 24:12; διὰ τὸ εἶναι αὐτὸν ἐξ οἴκου Δ.. Lk 2:4; because it was built well 6:48 al. διὰ τὸ λέγεσθαι ὑπό τινων because it was said by some Lk 9:7 (for the constr. cp. Herodian 7, 12, 7 διὰ τὸ τὰς ἐξόδους ὑπὸ τ. πυρὸς προκατειλῆφθαι=because the exit-routes were blocked by the fire).ⓓ instead of διά w. gen. to denote the efficient cause we may have διά, byα. w. acc. of thing (schol. on Pind., N. 4, 79a; 2 Macc 12:11; EpArist 77) διὰ τὸ αἷμα by the blood Rv 12:11. διὰ τὰ σημεῖα by the miracles 13:14.β. w. acc. of pers. and freq. as expr. of favorable divine action (Aristoph., Plut. 468; Dionys. Hal. 8, 33, 3, 1579 μέγας διὰ τ. θεούς ἐγενόμην; Ael. Aristid. 24, 1 K.=44 p. 824 D.: διʼ οὓς [= θεούς] ἐσώθην; SIG 1122; OGI 458, 40; PGM 13, 579 διῳκονομήθη τ. πάντα διὰ σέ; EpArist 292; Sir 15:11; 3 Macc 6:36: other exx. in SEitrem and AFridrichsen, E. christl. Amulett auf Pap. 1921, 24). ζῶ διὰ τὸν πατέρα J 6:57 (cp. PKöln VI, 245, 16 of Isis σὺ κυρεῖς τὰ πάντα, διὰ σὲ δʼ εἰσορῶ φαός ‘you are responsible for everything and thanks to you I can see light’). διὰ τὸν ὑποτάξαντα by the one who subjected it Ro 8:20.—DELG. M-M. TW. -
16 πῦρ
πῦρ, ός, τό (Hom.+) fireⓐ of earthly fire, as an important element in creation Dg 7:2.—Mt 17:15; Mk 9:22; Ac 28:5; Js 5:3 (cp. 4 Macc 15:15); ITr 2:3. Melting lead 2 Cl 16:3. Necessary for forging metals Dg 2:3. Testing precious metals for purity 1 Pt 1:7; Hv 4, 3, 4; in metaphor Rv 3:18. For ἄνθρακες πυρός Ro 12:20 s. ἄνθραξ. For κάμινος (τοῦ) πυρός (Iren. 5, 5, 2 [Harv. II 332, 2) 1 Cl 45:7; 2 Cl 8:2 s. κάμινος. For βάλλειν εἰς (τὸ) π. s. βάλλω 1b.—περιάπτειν πῦρ kindle a fire Lk 22:55. κατακαίειν τι πυρί burn someth. (up) with fire, in a pass. construction Mt 13:40; τινὰ ἐν πυρὶ Rv 17:16 (v.l. without ἐν). Pass. construction 18:8. ὑπὸ πυρὸς κατακαίεσθαι MPol 5:2 (κατακαίω, end). πῦρ καιόμενον 11:2b (καίω 1a). πυρὶ καίεσθαι Hb 12:18; Rv 8:8 (καίω 1a). Fire is used in comparisons γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός Ac 2:3 (Ezek. Trag. 234 [in Eus., PE 9, 29, 14] ἀπʼ οὐρανοῦ φέγγος ὡς πυρὸς ὤφθη ἡμῖν). φλὸξ πυρός a flame of fire (Ex 3:2; Is 29:6; PsSol 15:4; JosAs 14:9): ὀφθαλμοὶ ὡς φλὸξ πυρός Rv 1:14; cp. 2:18; 19:12.—Of a Christian worker who has built poorly in the congregation it is said σωθήσεται ὡς διὰ πυρός he will be saved as if through (the) fire, i.e. like a person who must pass through a wall of fire to escape fr. a burning house (Ps.-Crates, Ep. 6 [=Malherbe p. 56] κἂν διὰ πυρός; Jos., Ant. 17, 264 διὰ τοῦ πυρός; Diod S 1, 57, 7; 8 διὰ τοῦ φλογὸς … σωθείς from a burning tent) 1 Cor 3:15 (HHollander, NTS 40, ’94, 89–104; s. σῴζω 3). Cp. Jd 23 (ἁρπάζω 2a).—Of the torture of a loyal confessor by fire IRo 5:3; ISm 4:2; MPol 2:3; 11:2a; 13:3; 15:1f; 16:1; 17:2; cp. Hb 11:34; in imagery of Rome ἀπέρχομαι εἰς κάμινον πυρός AcPl Ha 6, 20 (cp. b below).ⓑ of fire that is heavenly in origin and nature (cp. Diod S 4, 2, 3 of the ‘fire’ of lightning, accompanying the appearance of Zeus; 16, 63, 3 τὸ θεῖον πῦρ; Just., D. 88, 3 πῦρ ἀνήφθη ἐν τῷ Ἰορδάνῳ [at Jesus’ baptism]. In gnostic speculation Iren. 1, 17, 1 [Harv. I 164, 14]; Hippol., Ref. 6, 9, 5.—Orig., C. Cels. 4, 13, 19): an angel appears to Moses ἐν φλογὶ πυρὸς βάτου in the flame of a burning thorn-bush Ac 7:30 (s. Ex 3:2; cp. Just., A I, 62, 3 ἐν ἰδέᾳ πυρός.—PKatz, ZNW 46, ’55, 133–38). God makes τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα (cp. Ps 103:4, esp. in the v.l. [ARahlfs, Psalmi cum Odis ’31]) Hb 1:7; 1 Cl 36:3. Corresp., there burn before the heavenly throne seven λαμπάδες πυρός Rv 4:5 and the ‘strong angel’ 10:1 has πόδες ὡς στῦλοι πυρός, but both of these pass. fit equally well in a. Fire appears mostly as a means used by God to execute punishment: in the past, in the case of Sodom ἔβρεξεν πῦρ καὶ θεῖον ἀπʼ οὐρανοῦ Lk 17:29 (Gen 19:24; cp. 1QH 3:31). Cp. Lk 9:54 (4 Km 1:10, 12; TestAbr A 10 p. 88, 13 [Stone p. 24, 13] ἐξ οὐρανοῦ; Jos., Ant. 9, 23 πῦρ ἀπʼ οὐρανοῦ πεσόν). Quite predom. in connection w. the Last Judgment: the end of the world διʼ αἵματος καὶ πυρός Hv 4, 3, 3; cp. Ac 2:19 (Jo 3:3. Also Sib-Or 4, 173; 5, 376f); Rv 8:7. κόσμος αἴρεται ἐν πυρί AcPl Ha 2, 26; 9, 11. The Judgment Day ἐν πυρὶ ἀποκαλύπτεται makes its appearance with fire 1 Cor 3:13a; cp. 13b (JGnilka, Ist 1 Cor 3:10–15 … Fegfeuer? ’55); 2 Pt 3:7 (on first-century cosmological views s. FDowning, L’AntCl 64, ’95, 99–109, esp. 107f). When Jesus comes again he will reveal himself w. his angels ἐν πυρὶ φλογός (cp. Sir 45:19) 2 Th 1:8. Oft. in Rv: fire is cast fr. heaven upon the earth 8:5; 13:13; 20:9 (καταβαίνω 1b). It proceeds fr. the mouths of God’s two witnesses 11:5 and fr. the mouths of plague-bringing horses 9:17f. See 16:8. For πυρὸς ζῆλος ἐσθίειν μέλλοντος τ. ὑπεναντίους Hb 10:27 s. ζῆλος 1, end. ἡ χείρ μου πυρὶ ἀποπίπτει ἀπʼ ἐμοῦ my hand falls off me from (burning in) the fire GJs 20:1 (codd.).—The fire w. which God punishes sinners (cp. ApcSed 4:1 κόλασις καὶ πῦρ ἐστιν ἡ παίδευσίς σου) οὐ σβέννυται (cp. Is 66:24) Mk 9:48; 2 Cl 7:6; 17:5. Hence it is called (s. PGM 5, 147 τὸ πῦρ τὸ ἀθάνατον): (τὸ) πῦρ (τὸ) αἰώνιον (4 Macc 12:12; TestZeb 10:3; GrBar 4:16; Just., A I, 21, 6 al.; Tat. 17, 1; Theoph. Ant. 1, 14 [p. 92, 9]) Mt 18:8; 25:41; Jd 7; Dg 10:7 (opp. τὸ πῦρ τὸ πρόσκαιρον 10:8). πῦρ ἄσβεστον (ἄσβεστος 1) Mt 3:12; Mk 9:43, 45 v.l.; Lk 3:17; 2 Cl 17:7; IEph 16:2; AcPl Ha 1, 22. It burns in the γέεννα (τοῦ) πυρός (ApcEsdr 1:9 p. 25, 1 Tdf.; s. γέεννα and cp. En 10:13 τὸ χάος τοῦ πυρός) Mt 5:22; 18:9 (cp. 1QS 2:7f); Mk 9:47 v.l.; 2 Cl 5:4 (a saying of Jesus not recorded elsewhere). ἡ λίμνη τοῦ πυρὸς (καὶ θείου) Rv 19:20; 20:10, 14ab, 15 (cp. Jos As 12, 10 ἄβυσσον τοῦ πυρός); cp. Rv 21:8; 14:10, 18; 15:2. The fiery place of punishment as ἡ κάμινος τοῦ πυρός Mt 13:42, 50 (difft. AcPl Ha 6, 20 see at the end of a, above). τὸ πῦρ ἐστι μετʼ αὐτοῦ fire awaits that person AcPlCor 2:37. The fire of hell is also meant in certain parables and allegories, in which trees and vines represent persons worthy of punishment Mt 3:10; 7:19; Lk 3:9; J 15:6. The one whose coming was proclaimed by John the Baptist βαπτίσει ἐν πνεύματι ἁγίῳ καὶ πυρί; whether πῦρ in Mt 3:11; Lk 3:16 refers to reception of the Holy Spirit (esp. in Lk 3:16) or to the fire of divine judgment is debatable; for association of πῦρ with πνεῦμα s. Ac 2:3f; AcPlCor 2:13 (βαπτίζω 3b). As Lord of Judgment God is called πῦρ καταναλίσκον Hb 12:29 (Dt 4:24; 9:3.—Mesomedes calls Isis πῦρ τέλεον ἄρρητον [IAndrosIsis p. 145, 14]).—Of a different kind is the idea that fire is to be worshiped as a god (Maximus Tyr. 2, 4b of the Persians: πῦρ δέσποτα; Theosophien 14 p. 170, 11 τὸ πῦρ ἀληθῶς θεός) Dg 8:2.ⓒ fig. (Just., D. 8, 1 πῦρ ἐν τῇ ψυχῇ ἀνήφθη; Chariton 2, 4, 7 πῦρ εἰς τ. ψυχήν; Ael. Aristid. 28, 110 K.=49 p. 527 D.: τὸ ἱερὸν κ. θεῖον πῦρ τὸ ἐκ Διός; Aristaen., Ep. 2, 5; PGrenf I=Coll. Alex. p. 177 ln. 15 [II B.C.] of the fire of love; Theoph. Ant. 1, 3 [p. 62, 21] of God’s wrath) ἡ γλῶσσα πῦρ Js 3:6 (s. γλῶσσα 1a). The saying of Jesus πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπὶ τὴν γῆν Lk 12:49 seems, in the context where it is now found, to refer to the fire of discord (s. vss. 51–53). πῦρ is also taken as fig. in Agr 3, the sense of which, however, cannot be determined w. certainty (s. Unknown Sayings, 54–56) ὁ ἐγγύς μου ἐγγὺς τοῦ πυρός. ὁ δὲ μακρὰν ἀπʼ ἐμοῦ μακρὰν ἀπὸ τῆς βασιλείας (cp. ἐγγύς 3; ἐγγὺς εἶναι τοῦ πυρός as someth. dangerous also Chariton 6, 3, 9). On the difficult pass. πᾶς πυρὶ ἁλισθήσεται Mk 9:49 and its variants s. ἁλίζω and cp. ἅλας b (s. also NColeman, JTS 24, 1923, 381–96, ET 48, ’37, 360–62; PHaupt, Salted with Fire: AJP 45, 1924, 242–45; AFridrichsen, Würzung durch Feuer: SymbOsl 4, 1926, 36–38; JdeZwaan, Met vuur gezouten worden, Mc 9:49: NThSt 11, 1928, 179–82; RHarris, ET 48, ’37, 185f; SEitrem, Opferritus u. Voropfer der Griechen u. Römer 1915, 309–44. JBauer, TZ 15, ’59, 446–50; HZimmermann [Mk 9:49], TQ 139, ’59, 28–39; TBaarda [Mk 9:49], NTS 5, ’59, 318–21).—B. 71; RAC VII 786–90; BHHW I 479f. DELG. M-M. EDNT. TW. Sv. -
17 ἀνέχω
Aἀνέξω Archil. 82
, Luc.Hist.Conscr.4(s. v l.), alsoἀνασχήσω Hdt.5.106
,7.14, E.IA 732: [tense] aor.ἀνέσχον 11.17.310
, etc.; poet. ἀνέσχεθον ib.10.461, E. Med. 1027, [dialect] Ep. inf.ἀνσχεθέειν Od.5.320
: [tense] pf.ἀνέσχηκα S.E.M.7.190
, Phalar.Ep. 105:—[voice] Med. [full] ἀνέχομαι: [tense] impf. ἠνειχόμην (with double augm.) A.Ag. 905, S.Ph. 411, Th.1.77, etc.: [tense] fut.ἀνέξομαι 11.5.895
, S.El. 1028, D.18.160, etc.; alsoἀνασχήσομαι A.Th. 252
, Ar.Ach. 299, [dialect] Ep. inf.ἀνσχήσεσθαι 11.5.104
: [tense] aor.ἀνεσχόμην 18.430
, A.Ch. 747 codd., E.Hipp. 687 (where ἠνέσχου is contra metr.); more freq. with double augm.ἠνεσχόμην Hdt.5.48
, A.Ag. 1274; and [dialect] Att., as Ar.Nu. 1363, Th.3.28, Lys.3.3, etc.; sync. ; [ per.] 2sg. imper. ἄνσχεο (v. infr. c. 11):—[voice] Pass., D.H.3.55, LXX 4 Ma.1.35.A trans., hold up, lift up, χεῖρας ἀνέσχον held up their hands in fight (v. infr. c.1), Od.18.89 (later of pugilists, hold up the hands in token of defeat, Theoc.22.129):—freq. lift up the hands in prayer,θεοῖσι δὲ χεῖρας ἀνέσχον 11.3.318
, cf. 1.450, Archil.82, etc.; so ἄνακτι εὐχὰς ἀ. offer prayers, perhaps with uplifted hands, S.El. 636;ἄνεχε χέρας, ἄνεχε λόγον E.El. 592
; also ἀ. τὴν χεῖρα offer the hand (to shake), Theopomp.Com.82 (dub.).2 lift up as an offering,τάγ' Ἀθηναίῃ ληΐτιδι.. ὑψόσ' ἀνέσχεθε χειρί 11.10.461
; as a testimony,σκῆπτρον ἀ. πᾶσι θεοῖσι 7.412
; μαζὸν ἀ., of Hecuba entreating her son Hector, 22.80;κενεὰς.. ἀνέσχε γλήνας A.R.2.254
;ἄκουε δ' ἀν' οὖς ἔχων A.Fr. 126
.3 ἀ. φλόγα hold up a torch, esp. at weddings, E.IA 732: hence the phrase ἄνεχε, πάρεχε sc. τὸ φῶς) hold up, pass on the light in procession, Id.Tr. 308, Cyc. 203, cf. Ar.V. 1326; alsoἀ. φάος σωτήριον E.Med. 482
;τὸ σημεῖον τοῦ πυρός Th.4.111
.5 hold up, prop, sustain, οὐρανὸν καὶ γῆν, of Atlas, Paus.5.11.5;κίων ἀ. τὴν στέγην Oenom.
ap. Eus.PE 5.34:—[voice] Pass.,γέφυρα σκάφαις ἀνεχομένη D.H.3.55
:—but more freq.,b metaph., uphold, maintain,εὐδικίας Od.19.111
;πολέμους Th.1.141
; ὄργια ἀ. keep up the revels, Ar.Th. 948; remaining constant to,E.
Hec. 121 (v. infr. B. 3); οἰνῶπ' ἀνέχουσα κισσόν keeping constant to, haunting the ivy, S. OC 674 (s. v. l.); βαρὺν ἀνὰ θυμὸν ἔχοισα keeping up his anger, Theoc. 1.96.II hold back, check,ἄνεχ' ἵππους 11.23.426
;ἀ. τὰ ὅπλα διὰ τῶν ἀνακλητικῶν D.H.9.21
; ἀ. Σικελίαν μὴ ὑπ' αὐτοὺς εἶναι keep it from being.., Th.6.86;ἑαυτὸν ἀπό τινος Plu.2.514a
:—[voice] Pass.,ἀνέχεται τὰ πάθη ὑπὸ τοῦ λογισμοῦ LXX4 Ma.1.35
.B intr., rise up, emerge,ἀνσχεθέειν.. ὑπὸ κύματος ὁρμῆς Od.5.320
; of a diver, Hdt.8.8;σκόπελοι ἐν τῷ Νείλῳ ὀξέες ἀ. Id.2.29
;ἀ. ἐς ἀέρα A.R.3.1383
.b esp. in form ἀνίσχω, of the sun,πρὸς ἥλιον ἀνίσχοντα Hdt.3.98
, etc.; soλαμπὰς ἀνίσχει A.Ag.93
(lyr.);ἅμ' ἡλίῳ ἀνίσχοντι X.Cyn.6.13
, cf. Eub.119.9.c of events, arise, happen, Hdt.5.106,7.14.d appear, show oncself,ἄελπτον ὄμμα.. φήμης ἀνασχόν S.Tr. 204
; turn out, prove to be,μελοποιὸς ἢ τραγῳδὸς ἄριστος Eun.Hist.p.209D.
2 come forth,αἰχμὴ παρὰ.. ὦμον ἀνέσχεν 11.17.310
, cf. Plu. Caes.44; of a headland, jut out into the sea, Hdt.7.123, Th.1.46, etc.;ἀ. πρὸς τὸ Σικελικὸν πέλαγος Id.4.53
, cf. D.23.166; ἐς τὸν πόντον [τὴν ἄκρην] ἀνέχοντα jutting out with its headland into the sea, Hdt. 4.99 (dub. l.); reversely,κοιλάδες ἐς μεσόγαιαν ἐκ θαλάσσης ἀ. Str. 3.2.4
.3 hold on, keep doing, c. part.,ἀ. διασκοπῶν Th.7.48
; σε.. στέρξας ἀνέχει is constant in his love for thee, S.Aj. 212 (lyr., cf. supr. A.1.5b): c. dat., practise regularly,Eun.
Hist.p.249 D.: abs., wait,ταύτῃ ἀνέχειν Th.8.94
, cf. 2.18.4 hold up, cease, , cf. X.HG1.6.28; dub. l. in Hp.Epid.5.20.5 c. gen., cease from,οὐδὲ.. καμάτων ἀνέχουσι γυναῖκες S.OT 174
;τοῦ πολέμου App.Pun.75
;τοῦ φονεύειν Plu.Alex. 33
.—Hom. uses no tense intr. exc. [tense] aor.C [voice] Med., hold up what is one's own,ὁ δ' ἀνέσχετο μείλινον ἔγχος 11.5.655
;δούρατ' ἀνασχόμενοι 11.594
, etc.: hence ἀνασχόμενος is often used abs. (sc. ἔγχος, ξίφος, etc.),πλῆξεν ἀ. 3.362
;κόψε δ' ἀ. Od.14.425
;πὺξ μάλ' ἀνασχομένω πεπληγέμεν 11.23.660
; also ἄντα δ' ἀνασχομένω χερσί ib. 686.II hold oneself up, bear up, οὐδέ σ' ὀΐω δηρὸν ἔτ' ἀνσχήσεσθαι ib.5.285, cf.Od.11.375: [tense] aor. imper. ἀνάσχεο, = τέτλαθι, be of good courage, 11.1.586; be patient,23.587
; ἀνὰ δ' ἔχευ is prob. l. for ἀνὰ δ' εὖ in Archil.6.2: in [tense] pres. part., ἀνεχόμενοι φέρουσι τὸν χειμῶνα they bear with patience, Hdt.4.28; Stoic mottoἀνέχου καὶ ἀπέχου Gell.17.19
.2 c. acc.,τοσσάδ' ἐνὶ φρεσὶν ᾗσιν ἀνέσχετο κήδεα 11.18.430
; ;τὴν δουλοσύνην οὐκ ἀ. Hdt.1.169
;τὰ πρὶν κακὰ ἠνειχόμεσθα A.Ag. 905
, etc.;χαλκὸν ἀνασχέσθαι 11.4.511
, etc.: c. acc.pers., οὐ γὰρ ξείνους.. ἀνέχονται they do not suffer or bear with strangers, Od.7.32, cf. 17.13; ;τούτους ἀνάσχου δεσπότας E.Alc. 304
, cf. Eup.6 D.: c. acc. rei et gen. pers., , cf. Ar.Lys. 507.3 c. gen., dub. in Hom., δουλοσύνης ἀνέχεσθαι v.l. in Od.22.423; soἅπαντος ἀνδρὸς ἀ. Pl.Prt. 323a
, cf. D.19.16; to be content with,τοῦ ἐν σώματι κάλλους Plot.5.9.2
.4 the dependent clause is mostly (always in Hom.) in part., οὐ μάν σε.. ἀνέξομαι ἄλγε' ἔχοντα I will not suffer thee to have.., 11.5.895; οὐ γὰρ ἀεργὸν [ὄντα] ἀνέξομαι I will not suffer one [to be].., Od.19.27;εἰ τὸν.. θανόντ' ἄθαπτον ἠνσχόμην νέκυν S.Ant. 467
;οὐκ ἀνέξεται τίκτοντας ἄλλους E.Andr. 712
; καὶ γάρ κ'.. ἀνεχοιμην ἥμενος for I would be content to sit.., Od.4.595;σοῦ κλύων ἀνέξεται A.Pers. 838
, cf. S. El. 1028, Ph. 411;ἀνάσχεσθε σιγῶσαι Id.Fr. 679
; alsoοὐ σῖγ' ἀνέξει; Id.Aj.75
: freq. in Prose, Hdt.1.80, 206, 5.19, al., Th.2.74, etc.;ἄποτος ἀ. Arist.HA 596a2
; alsoἀ. τοῦ ἄλλα λέγοντος Pl.R. 564d
;ἀ. τῶν οἰκείων ἀμελουμένων Id.Ap. 31b
;οὐδ' ἂν ἠνέσχεσθε εἴ τις.. D. 21.170
:—also in [voice] Act., .5 rarely c. inf., suffer,οὐκ ἀνέξομαι τὸ μὴ οὐ.. A.Eu. 914
;κοκκύζειν τὸν ἀλεκτρυόν' οὐκ ἀνέχονται Cratin.311
;ἀνακεκλίσθαι οὐκ ἀ. Aret.SA1.9
;ἀ. πάντα ὑπομένειν Alciphr.3.34
;σὺν ἄλλοις βιοῦν οὐκ ἀ. Ael.NA6.30
.c οὐκ ἀ., c. inf., refuse to do.., POxy.903.36,al.III rarely, hold on by one another, hang together,ἀνά τ' ἀλλήλησιν ἔχονται Od.24.8
. -
18 λαγχάνω
λαγχάνω ( ΛΑΧ), fut. λήξομαι, z. B. Plat. Rep. X, 617 e, ion. λάξομαι, Her. 7, 144; aor. ἔλαχον, λαχεῖν, u. mit veränderter Bdtg λέλαχον(s. unten), perf. εἴληχα, ion. p. u. Sp. λέλογχα, Luc. amor. 18; auch in einem Dokument, Dem. 21, 82; ὅς μ' ἐλελόγχει, Theocr. 4, 40; aber εἴλᾱχας 16, 84; λελάχασι, Empedocl. 5; pass. εἴληγμαι, Isocr. 17, 22; Eur. Troad. 296, nach conj., wie Dem. 30, 34, wo v. l. εἴλεγμαι; aor. ληχϑῆναι, Is. 9, 24. – Adj. verb. ληκτέον, Is. 7, 23, – 1) durchs Looserhalten, durch das Geschick oder durch Zufall erlangen, als seinen Antheil zuertheilt erhalten, κλήρῳ νῦν πεπάλαχϑε διαμπερὲς ὅς κε λάχῃσι, Il. 7, 171, vgl. 23, 353; ἤτοι ἐγὼν ἔλαχον πολιὴν ἅλα ναιέμεν αἰεί, 15, 190, ich bekam (bei der Verloosung der Welt) das Meer zum Antheil, darin zu wohnen; Κὴρ λάχε γεινόμενον, die Ker bekam ihn bei seiner Geburt zu ihrem Antheil, Il. 23, 79; Ap. Rh. 2, 258, u. so oft von Göttern, die ein Land oder eine Stadt bei der Vertheilung der Erde erlangt haben, es inne haben u. beschützen; von der Athene, ἣ τήν τε ὑμετέραν πόλιν ἔλαχεν, Plat. Tim. 23 d; von der Adrastea, ἣ τάδε πάντα πρὸς μακάρων ἔλαχεν, Antimach. bei Harpocr.; vgl. noch Eur. ποτνιάδες ϑεαί, ἀβάκχευτον αἳ ϑίασον ἐλάχετε, Or. 319, vgl. 963; ψυχρὰν λοιβάν, ἃν ἔλαχ' Ἅιδας Phoen. 1576; δαίμονες οἳ τοὺς πατέρας ἡμῶν λελόγχατε D. Hal. 4, 83; τῶν μέτα παλλόμενος κλήρῳ λάχον ἐνϑάδ' ἕπεσϑαι Il. 24, 400; allgemeiner, τὸ γὰρ λάχομεν γέρας ἡμεῖς, 24, 70 u. öfter; λαχὼν πρὸς δαιμόνων ὄλβον, Pind. N. 9, 45 u. öfter; c. inf., λάχε τ' Ἀλφεὸν οἰκεῖν, Ol. 6, 34; ὡς πάλῳ λαχὼν ἕκαστος αὐτῶν πρὸς πύλας ἄγοι λόχον, Aesch. Sept. 55. 119 u. öfter; Ἑλλάδα κλήρῳ λαχοῦσα γαῖαν, Pers. 183; Ἕκτορος μόνος μόνου λαχών τε κἀκέλευστος ἦλϑ' ἐναντίος, Soph. Ai. 1263; κλήρῳ λαχόντες, Eur. Heracl. 36; τίνα πότμον εἴληχε βιότου; welches Lebensgeschick ist sein Loos? I. T 914 u. öfter; ἐπί σκοπος ἥκω δεῦρο, τῷ κυάμῳ λαχών, Ar. Av. 1022; in Prosa, παλλομένων δὲ λαγχάνει ἐκ πάντων Βαγαῖος, Her. 3, 128; πάλῳ λαχεῖν, 4, 94. 153 u. öfter; Xen. Mem. 3, 9, 10 u. A. – Dah. auch ohne Casus, wie in der aus Ar. angeführten Stelle, bes. durchs Loos erwählt, bestimmt werden, αὐτὰρ τοὺς ἄλλους κλήρῳ πεπαλάχϑαι ἄνωγον – οἱ δ' ἔλαχον, τοὺς ἄν κε καὶ ἤϑελον αὐτὸς ἑλέσϑαι, Od. 9, 331 ff., eigtl. die zogen das Loos; vgl. Il. 10, 430. 23, 354; so ist auch Od. 9, 160 zu nehmen: ἐς ἑκάστην (νῆα) ἐννέα λάγχανον αἶγες, d. i. neun Ziegen kamen durchs Loos auf jedes Schiff; τὸ λαχὸν μέρος, Plat. Legg. V, 745 e; bes. in Athen bei allen Aemtern, zu denen man durchs Loos bestimmt wurde, theils c. nom., ἐπιμελητὴς λαχών, Din. 2, 10; βασιλεύς, Lys. 6, 4; ἱερεύς, Dem. 57, 47; οὔτ' ἔλαχε τειχοποιός, οὔτ' ἐχειροτονήϑη ὑπὸ τοῦ δήμου, Aesch. 3, 28; u. so οἱ λαχόντες δικασταί, βουλευταί, die durchs Loos gewählten Richter, Rathsherren, u. so in andern Casus, τῷ λαχόντι βασιλεῖ, Plat. Polit. 290 e; – theils c. inf., λαχὼν ἱερομνημονεῖν, Ar. Nubb. 624; Her. 6, 109; Plat. Gorg. 473 e; βουλεύειν, Dem. 59, 3 u. A. – Seltener c. acc., ἀρχὰς ἔλαχε καὶ ἦρξε δοκιμασϑείς, er erhielt Aemter durch das Loos, wurde zu Staatsämtern gewählt, Dem. 57, 25. – 2) τινός, einer Sache theilhaftig werden, erlangen, ἔλαχον κτερέων, Od. 5, 311; δώρων ἔκ τινος Il. 24, 76; Theogn. 914; Δωρίων ἔλαχεν σελίνων Pind. L 7, 64; οὐχ ἥδε χρυσῆς ἀξία τιμῆς λαχεῖν Soph. Ant. 699; τάφου τε μοίρας καὶ κτερισμάτων Eur. Suppl. 309; so einzeln bei Folgenden; οἳ ἂν τῆς εὐπρεπεστάτης λάχωσι τελευτῆς Thuc. 2, 44; den gen. erklären Vrbdgn wie τῆς ἐμῆς χϑονὸς λαχεῖν τοσοῦτον ἐνϑανεῖν μόνον, Soph. O. C. 794; τοῦ γάμου μέρος λαχοῦσα, Ant. 909; – bes. durch Erbschaft erlangen, erben, denn das Erbe selbst heißt κλῆρος, πατρῴων οὐ λαχών, Eur. Troad. 1192; κλήρου ληκτέον αὐτοῖς, Is. 3, 2; ἔλαχε τοῦ ἡμικληρίου, Dem. 48, 20 u. A.; vgl. ᾡ (υἱῷ) λαχεῖν ἠξίωσε τῆς Ἐπιλύκου ϑυγατρός, Andoc. 1, 124. – 3) in der attischen Gerichtssprache, λαγχάνειν δίκην τινί, Einem den Proceß machen, ihn verklagen, weil die Richter für einen Proceß u. die Reihefolge der Processe durchs Loos bestimmt wurden, Plat. Euthyphr. 5 b u. oft in Legg., wie bei den Rednern; δίκη εἰληγμένη, Isocr. 17, 22, wie Dem. 30, 34; αἱ δίκαι ἐλήχϑησαν, Lys. 17, 8; πρὶν τὴν δίκην ληχϑῆναι, Dem. 54, 28, vgl. 38, 20; auch τὸ ἔγκλημα ὃ ἔλαχον αὐτῷ πέρυσιν, Dem. 34, 16; πρὸς τὸν βασιλέα u. ä., den Proceß beim Archon βασιλεύς anhängig machen, 47, 69; ähnlich λαγχάνειν δίκην τοῖς Λακεδαιμονίοις εἰς τοὺς Ἀμφικτύονας, 59, 98. – 4) Der aor. II. in der Form λέλαχον hat bei Hom. die factitive Bdtg: Einen einer Sache theilhaftig werden lassen, ὄφρα πυρός με Τρῶες – λελάχωσι ϑανόντα, Il. 22, 342, wie 15, 349; ἐπήν με πυρὸς λελάχητε, 23, 75, wo die Alten geradezu ϑάψητε erklären. Dieselbe Form ist aber = ἔλαχον, Procl. 6 (VII, 341), αἴϑε δὲ καὶ ψυχὰς χῶρος ἕεις λελάχοι.
-
19 φλέγω
Aφλέξω S.Fr.1128.5
, A.R.3.582, LXX De.32.22, etc.: [tense] aor. (lyr.):—[voice] Pass., [tense] fut. φλεγήσομαι ([etym.] συμ-) J.BJ7.8.5: in 4.6.3 the readings κατα-φλέξεσθαι, -φλεχθήσεσθαι, and - φλεγήσεσθαι are found in codd.;κατα-φλεχθήσεται Ach.Tat.Intr.Arat. p.61M.
: [tense] aor.ἐφλέχθην Hom.Epigr.14.23
, ([etym.] κατ-) Th.4.133: [tense] aor. 2 ἐφλεγην ([etym.] ἀν-) Luc.DDeor.9.2, ([etym.] ἐξ-) AP12.178 (Strat.): [tense] pf.πέφλεγμαι Lyc.806
.A trans., burn, burn up, Il.21.13;πυρί <με> φλέξον A.Pr. 582
(lyr.);φλέγων ἀκτῖσιν ἥλιος χθόνα Id.Pers. 364
, cf. 504:—[voice] Pass., take fire, blaze up,ῥέεθρα πυρὶ φλέγετο Il.21.365
, cf. BMus.Inscr.1036 (Caria, ii/i B. C.).2 [voice] Pass., to be inflamed,κάεσθαί τε καὶ φ. Pl. Ti. 85b
;ἡ πεφλεγμένη ποδαλγία PLond.5.1676.16
(vi A. D.).3 metaph., kindle, inflame with passion,Ἄρεα.. ὃς.. φλέγει με OT192
(lyr.), cf. Mosch.Fr.2.3, AP5.122 (Phld.), 287 (Paul.Sil.);αἷμα δάϊον φ. E.Ph. 241
(lyr.):—[voice] Pass., burn with passion, S.OC 1695 (lyr.), Ar.Nu. 992 (anap.), Pl.Chrm. 155d; ;ὑπὸ τοῦ πάθους D.H.11.28
;ὑπὸ δίψης Id.9.66
;ὑπὸ τοῦ λιμοῦ Ael.NA14.27
;ἐπί τινι Id.Fr.52
.II light up,φ. λαμπάσι τόδ' ἱερόν E.Tr. 309
(lyr.); Ζεὺς διὰ χερὸς βέλος φλέγων making it blaze or flash, A.Th. 513;πυρὸς φλέξον μένος Trag.Adesp.90
: metaph., ἄταν οὐρανίαν φλέγων letting the flame of mischief blaze up to heaven, S.Aj. 195 (lyr.):—[voice] Pass., blaze up, burst or break forth,βωμοὶ δώροισι φλέγονται A.Ag.91
(anap.): metaph.,ὕμνοι φλέγονται B.Fr.3.12
.2 metaph., makeillustrious or famous,σὲ φλέγοντι Χάριτες Pi.P.5.45
:— [voice] Pass., to be or become so, ἀρεταῖς, Μοίσαις φλέγεσθαι, Id.N.10.2, I.7 (6).23.B intr., burn, blaze, of fire, torches, etc., A.Ag. 308, Th. 433, S.Aj. 1278; of lightning, Id.OC 1467 (lyr.); of the sun, Id.Aj. 673; : of armour, flash,νέφος ἀσπίδων φ. E.Ph. 251
(lyr.);ἄνθεμα χρυσοῦφλέγει Pi.O.2.72
;γυναικὸς φλέγων ὀφθαλμός A.Fr. 243
; of fire-breathing bulls,φλέγει δὲ μυκτήρ S.Fr. 336
.2 metaph., burst or break forth, of passion,θυμὸς ἀνδρεία φλέγων A.Th.52
, cf. 287;φ. λύσσῃ Ar.Th. 680
(lyr.); of grief, A.R.3.773.3 shine forth, become famous, Pi.N.6.38.—Poet. in early writers, exc. Pl. ll. cc. (Cf. Lat. fulgeo, flagro, flamma, Lett. blāzma 'glare of light or fire'.) -
20 κατά
κατά, kommt als adv. nicht mehr vor u. erscheint nur in einzelnen Fällen ohne Casus, wo man eine Tmesis annehmen muß, wie auch κατὰ δὲ προτόνοισιν ἔδησαν Od. 2, 425. 15, 290 zu fassen, sie banden mit Tauen fest, wo der dat. nicht zu κατά gezogen werden darf; vgl. κατὰ συφεοῖσιν ἐέργνυ 10, 238. Als Präposition mit der Grundbedeutung herab u. darüberhin.
I. Mit dem genit.; – 1) vom Orte; – a) Bewegung von oben nach unten hin, herab von; βῆ δὲ κατ' Ἰδαίων ὀρέων ἐς φύλοπιν Il. 16, 677, βῆ δὲ κατ' Οὐλύμποιο καρήνων, vom Gipfel des Olymp herab, 22, 187, καϑ' ἵππων ἀΐξαντες, vom Wagen herabspringend, 6, 232, βαλέειν κατὰ πέτρης Od. 14, 399; ἱεὶς σαυτὸν κατὰ τοῦ τείχους Ar. Vesp. 355, wie ἐῤῥίπτεον ἑαυτοὺς κατὰ τοῦ τείχεος κάτω Her. 8, 53, sie stürzten sich selbst von der Mauer herab; αὐτὴν πνεῦμα Βορέου κατὰ τῶν πλησίον πετρῶν ὦσαι Plat. Phaedr. 229 c; ἁλλόμενοι κατὰ τῆς πέτρας Xen. An, 4, 2, 17; so auch richtigere Lesart κατὰ κλίμακος καταβαίνειν 4, 5, 25, wo Krüger D. Sic. 14, 28 καταβάσεις κατὰ κλιμάκων vergleicht; ἧκαν ἑαυτοὺς κατὰ τῆς χιόνος εἰς τὴν νάπην Xen. An. 4, 5, 18; so auch κατ' ἄκρης, s. ἄκρα; Ζεὺς ὕων κατὰ τοῦ κεράμου βαλανεύσει Phereer. bei Ath. VI, 269 d. – Herab auf, nieder auf, κατὰ δ' ὀφϑαλμῶν κέχυτ' ἀχλύς Il. 15, 344 u. öfter, von dem Todesdunkel, das sich auf die Augen niedersenkt, vgl. τὸν δὲ κατ' ὀφϑαλμῶν ἐρεβεννὴ νὺξ ἐκάλυψε 13, 580; κατὰ χϑονὸς ὄμματα πήξας, auf die Erde heftend, auf den Boden gesenkt, 3, 217; vom Wurfspieß, κατὰ γαίης ᾤχετο, er fuhr niederwärts in die Erde. Daran reihen sich Vrbdgn wie στάξε κατὰ ῥινῶν Il. 19, 39, Μοῖσα κατὰ στόματος χέε νέκταρ Theocr. 7, 82, über den Mund hin; πλειὼν δὲ κατὰ χϑονὸς ἄρμενος εἴη Hes. O. 615; κατὰ τῆς τραπέζης κατασπάσας τέφρην, über den Tisch hin, Ar. Nubb. 178; μύρον κατὰ τῆς κεφαλῆς καταχέαντες, über den Kopf herabgießen, Plat. Rep. III, 398 a; κατὰ τοῦ πυρὸς σπένδειν Critia. 120 a; bei den Comic. κατὰ χειρὸς ὕδωρ, Waschwasser über die Hände, nach VLL, τὸ ῥᾷστον πάντων καὶ εὐχερέστατον; κατὰ χειρὸς ἦν τὰ πράγματα, Alles ging mir leicht von der Hand, Phereer. Chir. frg. 7; eigtl. von dem über die Hände gegossenen Waschwasser, wie ὕδωρ ἐφέρετο κατὰ χειρῶν Ath. IX, 408 b; vgl. Lob. zu Phryn. p. 327. – Pind. sagt κατ' ἀμευσιπόρων τριόδων ἐδινάϑην, P. 11, 38, darüber hin, auf dem Dreiwege; Aesch. δνοφεράν τιν' ἀχλὺν κατὰ δώματος αὐδᾶται φάτις Eum. 357. – Nach Hom. κόπρος κατὰ σπείους κέχυτο πολλή, Od. 9, 330, erweitern Sp. diesen Gebrauch, διεσπάρησαν κατὰ τῆς νήσου, über die Insel hin, auf der Insel, Pol. 3, 19, 7, ἐσκεδασμένοι κατὰ τῆς χώρας 1, 17, 10; so im N. T. καϑ' ὅλης τῆς Ἰουδαίας, u. a. Sp. – b) unter, zunächst bei der Bewegung, bes. unter die Erde, ψυχὴ κατὰ χϑονὸς ᾤχετο Il. 23, 100, sie ging unter die Erde; καταδεδυκέναι, ἀφανίζεσϑαι κατὰ τῆς ϑαλάσσης Her. 7, 6. 235; ἔδυ κατὰ γῆς Plat. Tim. 25 d; κατὰ τῆς γῆς ὑποδύομαι ὑπὸ τῆς αἰσχύνης, vor Scham in die Erde sinken, Xen. An. 7, 7, 11; gew. ohne Artikel, κατὰ γῆς γενέσϑαι 7, 1, 30. Bes. bei den Tragg. Bezeichnung der Unterwelt, οἱ κατὰ χϑονὸς ϑεοί Aesch. Pers. 657 u. öfter, die Götter der Unterwelt; τοῦ κατὰ χϑονὸς ᾅδου Ag. 1359; τὸν ἀεὶ κατὰ γᾶς σκότον εἱμένος Soph. O. C. 1699; κατὰ χϑονὸς ἔκρυψε Ant. 24; ὁ κατὰ γῆς, der Verstorbene, Begrabene, Xen. Cyr. 4, 6, 5. – c) auf ein Ziel hin, κατὰ σκοποῦ τοξεύειν Hdn. 6, 7, 19; κατὰ νώτου ξαίνειν Dem. 19, 197; κατὰ κόῤῥης πατάσσειν, hinter die Ohren schlagen, Luc. Gall. 30. So auch zu erkl. βᾶτε κατ' ἀντιϑύρων Soph. El. 1427; κατὰ πηδαλίων, am Steuerruder, Eur. Andr. 480; κατὰ νώτου γενέσϑαι, in den Rücken kommen, Her. 1, 9, wird bes. ein militärischer Ausdruck, κατὰ νώτου, κατὰ προςώπου, im Rücken, in der Front, 1, 75, Thuc. 3, 108, Pol. 1, 28, 9 u. öfter. – Auffallender sagt Ap. Rh. κατὰ νηδύος ὔμμε φέρουσα, im Bauche, 4, 1328. – Aus Vrbdgn dieser Art u. ä., z. B. τὸν κονιορτὸν εἶδε κατὰ τῶν ἰδίων φερόμενον, entwickelt sich die Bdtg – 2) feindlich, gegen, wider, bes. sprechen, λέγων ὅσ' ἂν ϑέλῃς καϑ' ἡμῶν ἔσχατα κακά Soph. Phil. 65, λόγους τοὺς μὲν Ἀτρειδῶν κάτα Ai. 295; κατ' ἀρχῆς γὰρ φιλαίτιος λεώς, spricht gern gegen die Regierung, Aesch. Suppl. 480; ψεύδεσϑαι κατά τινος Lys. 22, 7; πολλοῦ δέω κατ' ἐμαυτοῦ ἐρεῖν αὐτός, ὡς ἄξιός εἰμι τοῦ κακοῠ, gegen mich selbst zu sprechen, Plat. Apol. 37 b; stimmen, von Richtern, ψῆφος κατ' αὐτῶν ὀλεϑρία βουλεύσεται Aesch. Spt. 180; ψῆφος καϑ' ἡμῶν οἴσεται Eur. Or. 440; δίκην κατ' ἄλλου φωτὸς ὧδ' ἐψήφισαν Soph. Ai. 444; auch sonst von feindlichem Beginnen, αὐτὸς καϑ' αὑτοῦ γ' ἄρα μηχανοῤῥαφῶ Aesch. Ch. 221, ἃ καϑ' αὑτοῖν λόγχας στήσαντε Soph. Ant. 145, ὅσην κατ' αὐτῶν ὕβριν ἐκτίσαιτ' ἰών Ai. 297, κατά τινος μάρτυρας παρασχέσϑαι, ὡς οὐκ ἀληϑῆ λέγει Plat. Gorg. 472 a, Folgde, ὃ κατὰ τῆς πόλεως ὑπελάμβανον εἶναι Pol. 10, 8, 5, τοιαύτην ὠμότητα εἶχε κατὰ τῶν ὑποτεταγμένων D. Sic. 19, 1; λόγος κατά τινος, oratio in aliquem, πρός τινα, adversus aliquem, Wolf Lept. p. CL. u. Heffter ath. Gerichtsverf. p. 175; ϑρίαμβος κατά τινος, über Einen, Plut. Ant. 84; εἶναι κατά τινος, zu Jem. Nachtheil sein, Nic. 21, wie χρῆσϑαί τινι κατά τινος, Tib. Gr. 15. – Soph. vrbdt auch ἐγγελᾶν, ἐγκαλεῖν κατά τινος, O. C. 1341 Phil. 328. – 3) von Plat. an ist dieser Gebrauch auch auf nicht feindliche Verhältnisse ausgedehnt, bes. beim Sprechen, in Beziehung auf, über, von, Conv. 193 c, μὴ τοίνυν κατ' ἀνϑρώπων σκόπει μόνον τοῦτο, ἀλλὰ καὶ κατὰ ζώων πάντων καὶ φυτῶν Phaed. 70 d, συντιϑεὶς λόγον ἔπαινον κατὰ τοῦ ὄνου, eine Lobrede auf den Esel, Phaedr. 260 b; Prot. 323 b; οἱ κατὰ τοῦ Δημοσϑένους ἔπαινοι Aesch. 3, 50, vgl. 124; ὃ καὶ μέγιστόν ἐστι καϑ' ὑμῶν ἐγκώμιον Dem. 6, 9, das größte Lob, das man über euch aussprechen kann; allgem., αἱ κατὰ Θηβαίων ἐλπίδες 19, 84; ταῦτα κατὰ πάντων Περσῶν ἔχομεν λἐγειν Xen. Cyr. 1, 2, 16; μία τις μέϑοδος κατὰ πάντων Arist. de anim. 1, 1; ἐπεκράτησε τὸ τῶν Ἀχαιῶν ὄνομα κατὰ πάντων Πελοποννησίων, er wurde auf alle Peloponnesier ausgedehnt, von ihnen gebraucht, Pol. 2, 38, 1, der auch ἀφορμὴ μήτε κατὰ τῶν ἐμπόρων, μήτε περὶ τοὺς δούλους vrbdt, 4, 50, 3. – Bei den Grammatikern zur Bezeichnung des Sprachgebrauchs, εἰ κατὰ ϑηλείας φαίης Apollon. Synt. p. 198, 19, φαῦλον καὶ φλαῦρον κατὰ τοῦ αὐτοῦ σημαινομένου, sagt man von denselben Dingen, Moeris, οἱ τάττοντες τοῦτο κατὰ τοῦ βλακὸς ἁμαρτάνουσιν Phryn. 272, wo Lob. zu vgl.; κατὰ κοινοῦ, Schol. Thuc. 2, 36; gewöhnlicher ἀπὸ κοινοῦ. – 4) ein bes. Sprachgebrauch ist καϑ' ἱερῶν ὀμνύναι, Ar. Ran. 101, auf das Opfer schwören, wobei örtlich an ein Handauflegen od. die Hand dagegen Ausstrecken zu denken; καϑ' ἱερῶν τελείων ὀμνύναι Andoc. 1, 98; ὤμνυε κατ' ἐξωλείας Dem. 21, 119; καϑ' ἡμῶν ὀμνύναι οὐκ ἤϑελε, εἰ μὴ σαφῶς ᾔδει τὰ εὔορκα ὀμουμένη 29, 26; παραστησάμενον τοὺς παῖ. δας αὐτὸν κατὰ τούτων ὀμεῖσϑαι 54, 38, wobei daran zu denken, daß der Schwur, wenn er nicht gehalten wird, auf das Haupt, bei dem man geschworen, als Fluch fällt; ἐπιορκήσαστ κατὰ τῶν παίδων Lys. 32, 13; κατὰ κυνῶν καὶ χηνῶν ὀμνύναι Luc. Icarom. 9; καϑ' ἱερῶν τελείων ἑστιάσας Tim. 7. – Anders ist εὐχὴν ποιήσασϑαι κατὰ χιλίων χιμάρων, ein Gelübde auf tausend Ziegen machen, Ar. Equ. 659; εὔχεσϑαι κατὰ νικητηρίων Dem. ep. 1 extr., wie App. B. C. 2, 141; sprichwörtlich geworden κατὰ βοὸς εὔχου, etwas Großes geloben, Diogen. 5, 90, μηδὲν κατὰ βοὸς εὔξῃ 6, 55. – 5) von der Zeit; κατὰ παντὸς τοῦ αἰῶνος ἀείμνηστον, für alle Zeit hin, Lycurg. 7; κατὰ παντὸς τοῦ χρόνου σκέψασϑε Dem. 22, 72 u. mit denselben Worten 24, 180. – 6) adverbiale Fügungen sind καϑ' ὅλου, κατὰ παντός, Arist. u. Folgde, durchgängig, im Allgemeinen, s. die Wörter.
II. Mit dem accusat.; – 1) vom Orte; – a) von der Ausdehnung über einen Ort hin, durchhin, u. geradezu in, bei Verbis der Bewegung u. der Ruhe, so daß immer an eine Ausbreitung über einen bestimmten Raum, nach einer gewissen Richtung hin zu denken ist, mit anderer Auffassung als bei ἀνά 3 a, wie auch wir sagen: die Reihen hinauf u. hinunter; von Hom. an sehr gewöhnlich; κατὰ στρατόν Il. 7, 370, κατὰ κρατερὰς ὑσμίνας 2, 345, κατὰ γαῖαν Ἑλλάδα, Ἴλιον, Τροίην, κατὰ πτόλιν, ἄστυ, οἶκον, δώματα, κατὰ λαόν, δῆμον, ἀνϑρώπους, κατὰ νῆας, κλισίας u. ä., κατὰ ῥωπήϊα Od. 14, 473; so auch Tragg., κατὰ πτόλιν, ἄστυ, Aesch. Eum. 969 Pers. 1027 u. sonst; ϑεοῖς τοῖς καϑ' Ἑλλάδα, in Griechenland, Ag. 564; ἐκ τοῦ κατ' ἄστυ βασιλέως τάδ' ἄρχεται, vom König in der Stadt, Soph. O. C. 67; εἴσω κατ' αὐτὸν (χῶρον) εὐστομοῠσ' ἀηδόνες 18; κατὰ στέγας ἰέναι O. R. 637; οἱ κατ' οἶκον, domestici, El. 1136; κατ' οἴκους, im Hause drinnen, O. R. 1447; κατ' ἀγρίαν ὕλην ἀλωμένη O. C. 349; in Prosa, αἱ ἔχιδναι κατὰ πᾶσαν τὴν γῆν εἰσίν Her. 5, 109, sind über die ganze Erde verbreitet; ἥρωες κατὰ τὴν χώραν καὶ τὴν πόλιν ἱδρυμένοι Lycurg. 1, 25; οὐ γὰρ ἦν κατὰ πόλιν Plat. Theaet. 142 a; τῶν κατὰ τὸν οὐρανὸν ἰόντων περὶ γῆν, durch den Himmel hin, 208 d (vgl. ἕως ἔτ' ἔστιν ἄστρα κατὰ τὸν οὐρανόν Ar. Eccl. 83); κατὰ τὸ ὑδάτιον Phaedr. 229 a; τοῦ περιφερομένου κατὰ πάντα τὰ μέλη αἵματος Tim. 74 c; κατὰ τὸν πλοῦν ἤδη ὤν, auf der Fahrt, Thuc. 7, 31; οἱ. κατὰ ταῦτα οἰκοῠντες Xen. An. 7, 5, 13; κατὰ τὴν ὁδὸν ἐγένοντο 4, 3, 21 (vgl. Plat. ἐπειδὰν φερόμενοι γένωνται κατὰ τὴν λίμνην Phaed. 114 a); οἱ κατὰ τὸ Ἀρκαδικὸν πελτασταί, im arkadischen Heere, 4, 8, 18; στὰς κατὰ τὰς πύλας, an dem Thore, 5, 2, 16. Bes. häufig κατὰ γῆν καὶ κατὰ ϑάλατταν, zu Wasser u. zu Lande. – b) κατὰ ποταμὸν πλέειν Her. 1, 194. 4, 44, κατὰ ῥόον, stromabwärts, im Ggstz von ἀνὰ ποταμόν, 2, 96; κατὰ ῥοῦν φέρεται, sprichwörtlich vom Gelingen, Diogen. 5, 82; κατ' οὖρον ἴτω, ἐρέσσετε, Aesch. Spt. 672. 836; ῥείτω κατ' οὖρον Soph. Tr. 468; κατὰ τὸν Ἰλισσὸν ἴωμεν, hinab, entlang, Plat. Phaedr. 229 a. Aehnlich vom Jäger entlehnt, der der Spur nachgeht, κυναγοὶ κατ' ἴχνος πλάταν ἄφαντον κελσάντων Aesch. Ag. 679; κατ' ἴχνος ᾄσσω Soph. Ai. 32, ich eile der Spur nach; κἀμὲ κατὰ ταύτην τὴν ὁδὸν ἄγε, auf diesem Wege, Plat. Soph. 237 b; ἰέναι κατὰ τοὺς ἄλλους προϊόντας, ihnen nachgehen, Her. 9, 53; κατὰ στίβον, auf dem Fuße, 4, 122, wie κατὰ πόδας, Thuc. 3, 98; Xen. Mem. 2, 6, 9. – c) Richtung wohin, an, κατὰ στῆϑος βάλλειν, κατ' ἀσπίδα, Il. 3, 347. 11, 108, u. oft in ähnlichen Vrbdgn, an die Brust treffen, gegen den Schild werfen, auf Etwas zu schießen, βέλος κατὰ καίριον ἦλϑε, das Geschoß kam an eine tödtliche Stelle, 11, 439, οὐδέ ποτε Ζεὺς τρέψεν ἀπὸ κρατερῆς ὑσμίνης ὄσσε φαεινώ, ἀλλὰ κατ' αὐτοὺς αἰὲν ὅρα, sah auf sie hin, 16, 644; παίει κατὰ τὸ στέρνον Xen. An. 1, 8, 26; ὁρμᾶν κατά τινα 7, 5, 27; ὡς κατὰ τοῠτο τὸ χωρίον ἐγένοντο, als sie an den Ort gekommen waren, Her. 3, 86; ἐπεὰν κατὰ τοῦτο γένωμαι τοῦ λόγου 6, 19; übertr., κατὰ τωὐτὸ γίνεσϑαι, übereinstimmen, 4, 119; anders παρῄεσαν αἱ παρϑένοι κατὰ τοὺς πατέρας, wo ihre Väter saßen, 3, 14; λέγειν κατά τινα, zu ihm sprechen, Xen. Cyr. 7, 1, 12. – d) allgemeiner, gegenüber, ἀνὴρ κατ' ἄνδρα τοῠτον ᾑρέϑη Aesch. Spt. 487; κατ' ὄμματα τῷ νυμφίῳ Soph. Ant. 756; κατὰ μὲν Λακεδαιμονίους ἔστησε Πέρσας Her. 9, 31; in der Gegend bei, ἡ Στερίη κατὰ Σινώπην πόλιν κειμένη Her. 1, 76; κεῖται ἡ Κεφαλληνία κατὰ Ἀκαρνανίαν Thuc. 2, 30; ἡ καϑ' ἡμᾶς ϑάλαττα, das sich zu uns erstreckende, bei uns liegende, das mittelländische Meer, Pol. 1, 3, 9; κατὰ βορέαν ἑστηκώς, gegen Norden, Thuc. 6, 104; von tactischen Bestimmungen, οἱ κατὰ τὸ λαιὸν τῶν ὑπεναντίων Pol. 1, 34, 9; öfter οἱ κατά τινα τεταγμένοι u. ä., zur ungefähren Ortsbestimmung. – Oertlich ist auch ursprünglich das bei Hom. so geläufige κατὰ ϑυμόν, κατὰ φρένα καὶ κατὰ ϑυμόν, im Herzen, in der Seele, s. unten. – Bei Zahlen, ungefähr, Her. 2, 145. 6, 44. 79; κατ' οὐδέν, fast Nichts, 2, 101. – 2) von der Zeit, eine Verbreitung durch einen Zeitraum hin, während, zu, Dauer u. Gleichzeitigkeit ausdrückend; ἐμὸν κατ' αἰῶνα, zu meiner Zeit, Aesch. Spt. 201; λευκὸν κατ' ἦμαρ Ag. 654; κατ' ἦμαρ καὶ κατ' εὐφρόνην ἀεί Soph. El. 251; μίαν καϑ' ἡμέραν, in einem Tage, Ant. 55; καϑ' ἡμέραν τὴν νῦν, heute, O. C. 3 Ai. 788; bes. in Prosa, κατὰ Ἄμασιν βασιλεύοντα, zur Zeit als Amasis König war, Her. 2, 143, κατὰ τὸν πόλεμον, während des Krieges, 7, 157, κατ' εἰρήνην, in Friedenszeiten; κατὰ τὸν κατὰ Κροῖσον χρόνον, zu Krösus' Zeiten, 1, 67; κατὰ τοὺς Τρωϊκοὺς χρόνους, zur Zeit des trojanischen Krieges; κατὰ Σωκράτην Ath. XI, 505 f; εἴ τι μὴ ὀρϑῶς πράττω κατὰ τὸν βίον τὸν ἐμαυτοῦ Plat. Gorg. 489 a; κατὰ τοὺς πρώτους χρόνους Polit. 274 c; οἱ καϑ' ἑαυτούς, ihre Zeitgenossen, Xen. Mem. 3, 5, 10; οἱ καϑ' ἡμᾶς Pol. 16, 20, 8; εἴς τε τοὺς πρὸ ἡμῶν καὶ καϑ' ἡμᾶς καιρούς 4, 1, 4; – κατὰ καιρὸν πράττεσϑαι Dem. 1, 4; – κατὰ φῶς, bei Tage, im Ggstz von νύκτωρ, Xen. Cyr. 3, 3, 25. – Aber καϑ' ἡμέραν ist = täglich, Aesch. Pers. 827 u. sonst oft, wie ὁ καϑ' ἡμέραν βίος täglicher Lebensunterhalt, Soph. O. C. 1366, u. ἐπὶ τῷ καϑ' ἡμέραν μισϑῷ, Dem. 59, 108, täglicher Lohn, κατ' ἐνιαυτόν jährlich, Plat. Polit. 298 e; Xen. An. 3, 2, 12 u. öfter; κατὰ μῆνα, monatlich. Diese Verbindungen gehören zu – 3) wo κατά Vereinzelung, Vertheilung eines größern Ganzen in mehrere kleinere Theile ausdrückt; κρῖν' ἄνδρας κατὰ φῠλα, κατὰ φρήτρας, Il. 2, 363, nach Stämmen u. Geschlechtern sie sondern; κατὰ στίχας, reihenweis, Il.; κατὰ κώμας κατοικημένοι, in einzelnen Dörfern angesiedelt, Her. 1, 96; ἐκ τῶν συμμάχων ἐξελέγετο κατ' ὀλίγους 8, 113, immer nur wenige aus den einzelnen Abtheilungen; κατὰ ἕνδεκα μέρη κεκοσμημένη, in elf Theile, Plat. Phaedr. 246 e; κατ' εἴδη διαιρεῖσϑαι τὰ ὄντα, in od. nach Geschlechtern unterscheiden, 273 e; ὁπόσοι κατὰ πόλιν ἐν ἑκάσταις νομεύονται Polit. 295 e; ἵνα μὴ μόνον κατὰ πόλεις, ἀλλὰ καὶ κατ' ἔϑνη δουλεύωσι, nicht bloß stadt-, sondern auch völkerweis, Dem. 9, 26; ἐλάμβανον τοὺς ἄρτους κατ' ὀβολόν, τὰ ἄλφιτα κατ' ἡμίεκτον μετρούμενοι, halbmetzenweis, 31, 37; κατὰ διακοσίας μνᾶς διακεχρημένον, in einzelnen Posten zu 200 Minen ausgeliehen, 27, 11; tactisch, κατὰ φυλάς, κατ' ἴλας, κατὰ τάξεις, κατὰ λόχους, geschwader-, regimenterweise, Xen. Cyr. 1, 4, 17. 6, 2, 36. 2, 1, 23 u. sonst; ähnl. κατὰ πόλεις διελύϑησαν, in die einzelnen Städte, Thuc. 3, 1, ὡς ἕκαστοι κατὰ πόλεις 1, 89; κατὰ μίαν ἐπὶ κέρως πλέοντες 2, 90. Geradezu die Distributivzahlen bildend, καϑ' ἕνα μαχεόμενοι Her. 7, 104; καϑ' ἑπτά, je sieben, Ar. Av. 1079; κατ' όλίγας (ναῦς) προςπίπτοντες, immer nur in kleinen Abtheilungen, Thuc. 3, 28; κατὰ δύο, je zwei, Plat. Ep. VI, 323 c; καϑ' ἕνα, einzeln, Xen. An. 4, 7, 8; κατὰ μίαν ἢ δύο λαμβάνων Dem. 20, 77; κατὰ μίαν ναῦν τάττειν Pol. 1, 26, 12, öfter, bes. von Anordnung u. Aufstellung der Soldaten, wohin man auch κατὰ κέρας προςβάλλειν, Xen. Cyr. 7, 1, 26, u. ä. rechnen kann. – Man vgl. noch κατ' ἔπος, Wort für Wort, Ar. Ran. 801, καϑ' ἑσμούς, schaarenweis, Vesp. 1146. – 4) Vereinzelung u. Absonderung ausdrückend, κατὰ σφέας γὰρ μαχέσονται, für sich, abgesondert, werden sie kämpfen, Il. 2, 366; μόνος καϑ' αὑτόν, allein für sich, Soph. O. R. 63; αὐτὴ καϑ' αὑτήν Eur. Ion 60; αὐτὸς καϑ' ἑαυτόν Ar. Vesp. 786; sehr gewöhnlich in Prosa, λέγων κατὰ σαυτόν Plat. Gorg. 505 d; αὐτὸ καϑ' αὑτὸ ἕκαστον, jedes Einzelne für sich, Theaet. 206 a; μόνος αὐτὸς καϑ' αὑτόν Rep. X, 604 a; καϑ' ἕνα, einzeln, dem ἀϑρόος entgeggstzt, Alc. I, 114 d, wie Thuc. ἀντέσχομεν πρός τε ξύμπαντας καὶ καϑ' ἑκάστους 2, 64; οἱ καϑ' αὑτοὺς Ἕλληνες 1, 138; καϑ' ἑαυτὸν πορεύεσϑαι, allein, für sich marschiren, Xen. An. 5, 10, 11; καϑ' ὑμᾶς αὐτοὺς ἐξοπλίσϑητε Cyr. 6, 3, 32 (aber αὐτοὶ καϑ' ἑαυτούς = von selbst, freiwillig 5, 5, 39); γεγόνασι καϑ' ἑαυτοὺς ἕκαστοι Dem. 10, 52; ἤδη καϑ' αὑτὸν ὄντι, als er schon selbstständig war, sein eigenes Geschäft hatte, 36, 4. – 5) aus 1 c folgt die Bdtg des Zweckes, als einer Richtung worauf, ἦ τι κατὰ πρῆξιν ἀλάλησϑε; Od. 3, 72. 9, 253, fahrt ihr nach einem Geschäfte, zu einem Geschäfte herum? πλάζεσϑαι κατὰ ληΐδα, auf, nach Beute umherschweifen, 3, 106; κατὰ χρέος ἐλϑεῖν, nach einem Orakelspruche kommen, um ihn einzuholen, 11, 479; κατὰ ληΐην ἐκπλώσαντες Her. 2, 152; ἀποπλέειν κατὰ βίου καὶ γῆς ζήτησιν 1, 94, wie κατὰ ζήτησίν τινα πέμπειν Soph. Tr. 55; κατὰ ϑέαν ἥκειν Thuc. 6, 31; καϑ' ἁρπαγὴν ἐσκεδασμένοι, zur Plünderung zerstreu't, Xen. An. 3, 5, 2. Aehnlich Ζεὺς μετ' Αἰϑιοπῆας χϑιζὸς ἔβη κατὰ δαῖτα, zum Schmause, Il. 1, 424; vgl. κατὰ τὴν κνίσσαν εἰςελήλυϑε Ar. Pax 1015. – Dah. drückt es auch den Bewegungsgrund aus, weg en, aus, αἰτίαν καϑ' ἥντινα Aesch. Prom. 226; Θησέως κατὰ φϑόνον στρατηλατοῦσαι, aus Neid gegen den Theseus, Eum. 656; κατ' ἔχϑραν, aus Feindschaft, Suppl. 331, wie Ar. Pax 133; in Prosa, κατ' εὔνοιαν φρενῶν Aesch. Suppl. 918; ἐμήδιζον κατ' ἄλλο μὲν οὐδέν, κατὰ δὲ τὸ ἔχϑος τῶν Θετταλῶν Her. 8, 30, vgl. 7, 142. 9, 37; κατὰ τὴν τουτου προϑυμίην τέϑνηκας, nach seinem Wunsche, 1, 124; τὴν προξενίαν κατά τι ἔγκλημα ἀπεῖπον Thuc. 6, 89; κατὰ τί; weshalb? Ar. Nubb. 240 u. sonst; κατ' ἄλλο μὲν οὐδέν, ὅτι δέ Plat. Phaedr. 229 d; κατὰ φϑόνον οἴονται τὸν ἑαυτῶν λέγειν Gorg. 437 d; ἐγὼ κατ' αὐτὸ τοῦτο ἄγαμαι Πῶλον, ὅτι 482 d, eben deshalb, weil. – 6) an 1 b schließt sich die Bdtg gemäß, zufolge, nach, wie Plat. sagt ὥςπερ κατ' ἴχνη κατὰ τὰ νῠν εἰρημένα ζῆν, Phaed. 115 b. So Hom. καϑ' ἡμέτερον νόον, nach unserm Sinne, Il. 9, 108, u. öfter κατὰ μοῖραν, κατ' αἶσαν, κατὰ κόσμον, nach Gebühr, nach Schicklichkeit, wie sich's gebührt; so auch Folgde; zunächst von göttlichen od. Schicksalsbestimmungen u. Orakeln, κατὰ ϑεὸν γάρ τινα ἔτυχον καϑήμενος ἐνταῦϑα Plat. Euthyd. 272 e, vgl. Apol. 22 a; κατὰ ϑεὸν ἥκεις, nach göttlicher Schickung, Her. 8, 85; κατ' ὀμφὰς τὰς Ἀπόλλωνος δότε πέρασιν Soph. O. C. 102; κατ' ὀμφὴν σὴν ἐστάλη 556; κατὰ τὸ χρηστήριον Her. 7, 178; dann: den Gesetzen gemäß, κατὰ νόμους Aesch. Suppl. 238. 385; κατὰ νόμους τοὺς ἐπιχωρίους Her. 1, 35; κατὰ τοὺς νόμους ζῆν Plat. Prot. 326 c; κατὰ νόμον, nach dem Branche, Xen. Cyr. 5, 5, 6 u. sonst oft; – κατὰ τὰς Θεμι-στοκλέους ἐντολάς, nach dem Befehle, Her. 8, 85; κατὰ τὰ παρηγγελμένα Xen. An. 2, 2, 8; κατὰ τὰ συγκείμενα, nach der Verabredung, 7, 2, 7; κατὰ τὰ συνεϑήκατο Her. 5, 112; κατὰ τὰ ἤκουον, nach dem was ich hörte, 2, 49; κατὰ τὸν σὸν λόγον Plat. Gorg. 471 a; – κατὰ νοῦν ἔχει κείνῳ Soph. O. C. 1765, wie κατὰ γνώμαν ἴδρις O. R. 1087, nach Wunsch; κατὰ τὸ εἰκός Xen. Cyr. 8, 7, 9; αἱ συνϑῆκαι, καϑ' ἃς ἐδανείσατο Dem. 25, 69. – Von der Verwandtschaft, ϑρόνους ἔχω κατ' ἀγχιστεῖα τῶν ὀλωλότων Soph. Ant. 174; κατὰ τὴν συγγένειαν Xen. An. 7, 2, 31; vgl. Thuc. 1, 95. 7, 57; προςεχόμενον αὐτῷ κατὰ τὴν μητέρα, von mütterlicher Seite mit ihm verwandt, 1, 127, wie auch Sp., z. B. App. B. C. 2, 143; – κατὰ Πίνδαρον, wie Pindar sagt, Plat. Phaedr. 227 b; καϑ' Ὅμηρον Conv. 174 c; κατὰ τὸν Θουκυδίδην Plut. Dem. 6; – οὐ γὰρ κατὰ τὸ πλεῖν κυβερνήτης καλεῖται, ἀλλὰ κατὰ τὴν τέχνην, in Beziehung auf od. danach benennen, Plat. Rep. I, 341 d, oft im Crat.; – κατὰ λόγον, im Verhältniß, s. λόγος. – In κατὰ τὸν πατέρα ἐπί. βουλός ἐστι τοῖς καλοῖς, Plat. Conv. 203 d, liegt »der Abstammung von seinem Vater nach«, väterlicherseits, wie sein Vater, so. – 7) Aehnlichkeit, Uebereinstimmung, Art u. Weise durch κατά ausgedrückt; κατὰ λοπὸν κρομύοιο, nach Art einer Zwiebelhaut, Od. 19, 233; πατέρα τε καὶ μητέρα εὑρήσεις οὐ κατὰ Μιϑριδάτην τε τὸν βουκόλον καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ Her. 1, 121, nicht nach Mithridates' Art, ganz andere Leute als Mithridates, vgl. 2, 10; Thuc. 2, 62; μέγεϑος κατὰ συκέην μάλιστα, so groß wie, Her. 4, 23; ποταμοὶ οὐ κατὰ Νεῖλον ἐόντες μεγάϑεα 2, 10; ἵνα προςείπω σε κατὰ σέ, nach deiner Art, Plat. Gorg. 467 a; κατ' ἐμαυτόν, nach meiner Art, οὐ πρὸς τοὺς ὑμετέρους λόγους Conv. 199 a; κατὰ τὸν πάππον, wie der Großvater, Parm. 176 c; ὁμολογῶ οὐ κατὰ τούτους εἶναι ῥήτωρ Apol. 17 b; – κατὰ ταὐτά, auf dieselbe Weise, Her. 6, 53; τὸ κατὰ ταὐτόν Plat. Phil. 58 a; κατὰ τί λέγοντες Soph. 222 c; κατὰ πάντα τρόπον, auf alle Weise, Xen. An. 6, 4, 30; κατὰ πολλοὺς τρόπους, auf viele Arten, Cyr. 8, 1, 46. – Aehnl. τὸ ἐμὸν δέος οὐκ ἔστι κατ' ἄνϑρωπον, ist nicht menschlich, Plat. Phil. 12 c; οὐ κατὰ χρυσίον δοκεῖ σοι εἶναι Conv. 112 c; τὸ καϑ' ἡλικίαν, dem Alter angemessen, Arist. eth. 8, 12. – Bes. ὁ κόμπος οὐ κατ' ἄνϑρωπον φρονεῖ, Aesch. Spt. 407, wie λέγω κατ' ἄνδρα, μὴ ϑεὸν σέβειν ἐμέ, wie einen Menschen, nicht wie einen Gott, Ag. 899; ἃ δὴ κατ' ἄνδρα γίγνεται νεανίαν Eur. I. A. 938; u. beim comparat., wenn eine Sache in ihrem Verhältniß zu einer andern betrachtet u. dem Grade nach damit verglichen wird, das lat. quam pro, μεῖζον ἢ κατ' ἄνϑρωπον νοσεῖς, du leidest an übermenschlicher Krankheit, du leidest übermenschlich Großes, Soph. O. C. 604; τοὔργον τόδε μεῖζον ἀνήκει ἢ κατ' ἐμὰν ῥώμαν, es geht über meine Kraft, Tr. 1025; φρονείτω μεῖζον ἢ κατ' ἄνδρα, stolzere Gedanken hegen, als sich für einen Menschen ziemt, Ant. 764; ὅστις μὴ κατ' ἄνϑρωπον φρονεῖ Ai. 748; δοκεῖ μοι ἀμείνων ἢ κατὰ τοὺς περὶ Λυσίαν εἶναι λόγους Plat. Phaedr. 279 a, vgl. Phaed. 94 e; ταῦτα ἴσως μείζω ἐστὶν ἢ κατ' ἐμὲ καὶ σὲ ἐξευρεῖν Crat. 392 e, es geht über unsere Kräfte, ist im Vergleich mit unserer Kraft zu groß, ist zu groß, als daß wir es ausfindig machen könnten; μείζω ἢ κατ' ἄνϑρωπον Rep. II, 359 d; μείζω ἢ κατὰ δάκρυα πεπονϑότες ἤδη, mehr als daß es hinreichend beweint werden könnte, Thuc. 7, 75; πλείω ἤ κατὰ τὸ ἡμέτερον πλῆϑος Xen. Cyr. 4, 5, 40; τίς κρείττων ἢ κατ' ἄνϑρωπον; 8, 7, 2; μεῖζον φορτίον ἢ καϑ' ἑαυτὸν ἀράμενον, eine größere Last als er tragen kann, Dem. 11, 14; εἰ δέ τῳ δοκῶ μείζονας ἢ κατ' ἐμαυτὸν λέγειν λόγους 13, 18; πολλὰ κἀγαϑὰ ὑμᾶς εἰργασμένοι οὐ κατὰ τὰς Μειδίου λειτουργίας 21, 169, nicht so geringfügig wie die Leistungen des Midias; so Sp., wie Pol. τολμηρότερον ἢ κατὰ τὴν ἡλικίαν, als man es von seinem Alter erwarten sollte, 5, 18, 7, vgl. 1, 8, 5. – 8) Allgemeiner, in Rücksicht auf, σὺ δὲ ἀνὴρ καϑ' ἡμᾶς ἐσϑλὸς ὢν ἐπίστασο Soph. Ai. 1878; οὐκ ἔχω εἶπαι κατὰ τὴν Ἀμφιάρεω ἀπόκρισιν Her. 1, 49, wie κατὰ τὴν τροφὴν τῶν παίδων τοσαῦτα ἔλεγον, in Beziehung auf, über die Ernährung, 2, 3; κατὰ μὲν τὸν κρητῆρα οὕτως εἶχε, so verhielt es sich; καϑ' ὃ ἡδέα ἐστίν, ἆρα κατὰ τοῦτο οὐκ ἀγαϑά, ist es in der Beziehung, wo es angenehm ist, nicht gut, Plat. Prot. 351 c; κατὰ τί; inwiefern? 335 d; καϑ' ὅσον, insoweit, 351 c; καϑ' ὅ τι, insofern, daß, Polit. 298 c; auch mit pleonastischem εἶναι, ἐγὼ τούτοις κατὰ τοῦτο εἶναι οὐ ξυμφέρομαι Prot. 317 a; κατά τι, in irgend einer Rücksicht, in irgend einem Stücke, κατὰ πάντα, in allen Stücken; τὸ κατὰ τοῦτον εἶναι Xen. An. 1, 6, 9, in Beziehung auf diesen, was ihn anbelangt. – Dah. dient es oft zur bloßen Umschreibung, die ausdrücklicher als das bloße Nomen od. ein Genitiv an alle einzelnen Beziehungen erinnern soll, τὰ κατὰ τὸν πόλεμον, der Krieg und Alles, was ihn betrifft; τὰ κατὰ τὴν πόλιν, Alles was den Staat betrifft, das Verhältniß, die Lage des Staates; λάχη τὰ κατ' ἀνϑρώπους Aesch. Eum. 300, = ἀνϑρώπων; πάντα τὰ κατ' ἀνϑρώπους, alle menschlichen Verhältnisse, alles Menschliche, 840; τὰ κατὰ τὴν μουσικὴν πάντα Plat. Gorg. 474 a; τῶν κατὰ τὸ σῶμα ἐπιϑυμιῶν, die sich auf den Körper beziehen, die leiblichen, Phaed. 82 c; τὰ καϑ' ὑμᾶς ἐλλείμματα, Fehler von eurer Seite, eure Versehen, Dem. 2, 27; τῷ καϑ' ἑαυτὸν φόβῳ, durch Furcht vor ihm, die er einflößt, 19, 2; τὰ καϑ' ἡμᾶς καλῶς ἔχει, unsere Sachen stehen gut, Xen. Cyr. 7, 1, 16. Von Sp. wird dies noch weiter ausgedehnt, τούτῳ τὸ κατὰ τὸν στόλον ἐνεχείρισεν, er trug ihm den Zug, Alles, was dazu gehörte, auf, Pol. 1, 56, 1, öfter; ὁ κατὰ τὰς ἀρχαιρεσίας χρόνος, die Zeit der Comitien, 1, 52, 2; sogar ἡ κατὰ τὸν ἥλιον ἀνατολή, πορεία, Aufgang, Lauf der Sonne, 3, 113, 1. 9, 15, 6; αἱ κατὰ τὸν Φίλιππον εὐεργεσίαι, des Philipp, 2, 48, 2; ἡ καϑ' Ἡρόδοτον ἱστορία, die Geschichte des Herodot, D. Sic., u. a. Sp. – Manche Umschreibungen der Art sind ganz adverbial geworden u. bei den einzelnen Substantiven bemerkt, κατ' ἰσχύν, kräftig, Aesch. Prom. 212, κατὰ σκότον, im Finstern, heimlich, Soph. Phil. 574, κατ' ὀρϑόν, gerade, recht, O. R. 88, κατ' ὀργήν, erzürnt, Tr. 929, καϑ' ὁρμὴν δρᾶν, eifrig, Phil. 562, καϑ' ἡσυχίαν, ruhig, κατὰ τάχος, eilig, κατὰ κράτος, mit Gewalt, wie κατὰ τὸ ἰσχυρόν, Her. 9, 2, κατὰ πόδα, sogleich, Xen. Hell. 2, 1, 20, κατὰ μέρος, abwechselnd, κατὰ φύσιν, naturgemäß, natürlich, κατὰ τύχην, zufällig, κατὰ μικρόν, κατ' ὀλίγον, allmälig, nach u. nach, κατὰ πολύ, bei weitem, u. ä.
Κατά erleidet bei Dichtern die Anastrophe, wenn es dem Casus, den es regiert, nachsteht, wie Ἀτρειδῶν κάτα, Soph. Ai. 295. 948; auch in tmesi, wenn es dem zugehörigen Verbum nachsteht, wird κάτα geschrieben, ὅτ' ἂν εὐφροσύνη μὲν ἔχῃ κάτα δῆμον, Od. 9, 6 Il. 17, 91.
Bei Dichtern, bes. den älteren Epikern, lautet das Wort auch vor Consonanten κάτ u. erleidet dann Assimilationen, so daß nicht bloß in Zusammensetzungen κάββαλε, κακκείοντες, κάλλιπε, καῤῥέζουσα, κατϑανεῖν geschrieben wird, sondern auch καγγόνυ, καδδέ, καδδύναμιν, für κὰγ γόνυ, κὰδ δέ, κὰδ δύναμιν, u. eben so κακκεφαλῆς, καμμέν u. καμμέσον, καννόμον, καππεδίον, καπφάλαρα, κάῤῥα, καττάδε, καττόν, die sämmtlich besser getrennt geschrieben werden, aber an ihrer Stelle aufgeführt sind. Vor στ u. σχ fällt auch τ aus, in καστορνῦσα, κάσχεϑε. – In καταιβάτης u. ä. hat sich die alte gedehnte Form καταί erhalten.
In der Zusammensetzung bedeutet es – 1) von oben herab, herunter, darauf, am Boden, καταβαίνω, καταβάλλω, καταπίπτω, κατάκειμαι. – 2) entgegen, gegen an, κατᾴδω, καταβοάω, u. bes. eine feindliche Thätigkeit, ein nachtheiliges Einwirken, καταγιγνώσκω, κατηγορέω, καταψηφίζομαι, ver-, miß-. – 3) Verstärkung des ursprünglichen Begriffes, er-, zer-, ver-, κατακόπτω, καταφαγεῖν, κατακτείνω, auch adj., κατάδηλος. – 4) zuweilen giebt es auch einem intr. Verbum transitive Bdtg, καταϑρηνέω, beweinen, beklagen.
См. также в других словарях:
εξαιθερώ — ἐξαιθερῶ, όω (Α) [αιθήρ, έρος] μετατρέπω σε αιθέρα («ὑπὸ τοῡ πυρὸς ἐξαιθερωθείς», Πλούτ.) … Dictionary of Greek
παντέλεια — Γιορτή των αρχαίων Ελλήνων που αποτελούσε μέρος της λατρείας της θεάς Δήμητρας. Η γιορτή δεν είχε πανελλήνιο χαρακτήρα αλλά τοπικό (Ελευσίνα, Συρακούσες). * * * ἡ, Α [παντελής] 1. ο μέγιστος βαθμός, το κορύφωμα, η απόλυτη πληρότητα («τοιαύτην… … Dictionary of Greek
Αργεντινή — Κράτος της Νότιας Αμερικής.Συνορεύει ΒΑ με την Ουρουγουάη και τη Βραζιλία, Β με την Παραγουάη, ΒΔ με τη Βολιβία, Δ και ΝΔ με τη Χιλή, ενώ μια χιλιανή στενή λωρίδα γης τη χωρίζει από το έδαφος της Γης του Πυρός. Ανατολικά βρέχεται από τον… … Dictionary of Greek
Βοσνία-Ερζεγοβίνη — Κράτος της νοτιοανατολικής Ευρώπης, στη Βαλκανική χερσόνησο, που προέκυψε από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.Συνορεύει Β και Δ με την Κροατία και Α και Ν με τη (Νέα) Γιουγκοσλαβία.Το κράτος της Β. Ε. έχει μικρή διέξοδο στην Αδριατική Θάλασσα. Τα… … Dictionary of Greek
Ιράν — Επίσημη ονομασία: Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν Παραδοσιακή ονομασία: Περσία Έκταση: 1.648.000 τ. χλμ. Πληθυσμός: 65.540.226 (2002) Πρωτεύουσα: Τεχεράνη (6.758.845 κάτ. το 1996)Κράτος της νοτιοδυτικής Ασίας στη Μέση Ανατολή. Συνορεύει στα Β με το… … Dictionary of Greek
Ρωσία — H Pωσική Oμοσπονδία αποτελεί το μεγαλύτερο σε έκταση κράτος της γης. Tα σύνορά της ξεκινούν από την Eυρώπη, καλύπτουν όλη την Aσία και φτάνουν στην Άπω Aνατολή. Bόρεια και ανατολικά βρέχεται από τον Aρκτικό και τον Eιρηνικό Ωκεανό και στα δυτικά… … Dictionary of Greek
Αμερική — I (America) Μία από τις πέντε ηπείρους του πλανήτη μας· γεωγραφικά χωρίζεται σε τρία τμήματα, τη Βόρεια Α., την Κεντρική Α. (μαζί με τα νησιά της Καραϊβικής θάλασσας) και τη Νότια ή Λατινική Α. Πολιτικά, τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει η… … Dictionary of Greek
Ιράκ — Επίσημη ονομασία: Δημοκρατία του Ιράκ Έκταση: 437.072 τ. χλμ. Πληθυσμός: 24.001.816 (2002) Πρωτεύουσα: Βαγδάτη (4.478.000 κάτ. το 1995)Κράτος της νοτιοδυτικής Ασίας στη Μέση Ανατολή. Συνορεύει στα Β με την Τουρκία, στα Δ με τη Συρία και την… … Dictionary of Greek
Λιβερία — Κράτος της δυτικής Αφρικής. Συνορεύει στα Β με τη Σιέρα Λεόνε και τη Γουινέα, στα Α με την Ακτή του Ελεφαντοστού, ενώ στα Ν και στα Δ βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό.Η Λ. είναι ένα τεχνητό κράτος στη δυτική Αφρική, που δημιουργήθηκε τον 19ο αι … Dictionary of Greek
Κροατία — I Επίσημη ονομασία: Δημοκρατία της Κροατίας Έκταση: 56.542 τ. χλμ. Πληθυσμός: 4.535.054 (2001) Πρωτεύουσα: Ζάγκρεμπ (691.724 κάτ. το 2001)Κράτος της νοτιοανατολικής Ευρώπης, στη Βαλκανική χερσόνησο. Συνορεύει στα ΝΑ με τη Βοσνία Ερζεγοβίνη και το … Dictionary of Greek
Αφγανιστάν — Κράτος της νοτιοκεντρικής Ασίας.Συνορεύει στα Β με το Τουρκμενιστάν (ΒΔ), το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν (ΒΑ) και την Κίνα (ΒΑ), στα Α και Ν με το Πακιστάν και στα Δ με το Ιράν.Το Α. βρίσκεται στο κέντρο της αχανούς νότιας Ασίας, ανάμεσα σε μια… … Dictionary of Greek